بررسي اثر شيب بر شدت فرسايش آبي مطالعه موردي: حوزه آبخيز لتيان

Investigation of the effect of slope on the intensity of water erosion rate (Case study: Latian watershed)

فرسايش، به علت اثرات فراوان اقتصادي و زيست محيطي همواره دغدغه بزرگي براي كشاورزان، مهندسان و سياست گذاران منابع طبيعي در سال هاي اخير به شمار ميايد. بنابراين براي مبارزه و به تبع آن موفقيت در مهار فرسايش خاك ضرورت دارد اقدام به شناخت و آگاهي از عوامل موثر بر فرسايش، دامنه و شدت تاثير آنها و بالاخره الويت بندي مناطق از نظر شدت فرسايش و توليد رسوب شود اما اين كار به دليل پيچيدگي فرسايش، تعدد شاخص ها و معيار هاي دخيل در آن و همچنين عدم كارايي مدل هاي وارداتي كه اكنون در كشور استفاده مي گردد، كار بسيار دشوار، پيچيده، وقت گير و هزينه بري است. بدين ترتيب ارايه نشانگري كه بتواند با سرعت و دقت بالا مناطق مختلف را از نظر خطر فرسايش زون بندي كند بسيار با اهميت مي باشد. شيب يكي از شاخص هاي مهم در فرسايش است كه مي توان از آن براي طبقه بندي خطر فرسايش با دقت و سرعت بالايي استفاده كرد. در تحقيق اخير سعي شده است رابطه شدت فرسايش و رخساره هاي فرسايشي با درصد شيب در حوزه آبخيز سد لتيان بدست آيد. به عبارت ديگر طبقات مختلف شيب از نظر خطر فرسايش مورد بررسي قرار گرفتند تا پر خطر ترين شيب ها از نظر فرسايش مشخص گردد. براي تسهيل كار از GIS و آزمون آماري مربع كاي براي نتيجه گيري هاي نهايي استفاده شد. نتيجه حاصل شد مبين اين است كه شيب هاي بين 20 تا 40 درصد با احتمال 99 درصد داراي حداكثر شدت فرسايش در منطقه مي باشند. اين شيب ها بيشترين تاثير را در امر فرسايش دارا مي باشند. در شيب هاي كمتر كم بودن شيب باعث كم شدن فرسايش و در شيب هاي بالاتر وجود توده هاي سنگي و عدم وجود خاك از عوامل اصلي كم شدن فرسايش به شمار مي روند. به اين ترتيب مشخص گرديد با بالا رفتن شيب ابتدا ميزان فرسايش افزايش و سپس كاهش مي يابد. همچنين رابطه بين شيب، اوزان نسبت داده شده به طبقات مختلف آن با شدت فرسايش به روش كمي ژيومرفولوژي، دبي رسوب ويژه، رخساره هاي فرسايش در سطح 01/0 داراي رابطه معني دار مي باشد. بنابراين از آن مي توان در طبقه بندي اجمالي و انتزاعي خطر فرسايش در مناطق بدون آمار البرز جنوبي استفاده كرد.

Due to its economic and environmental impacts, soil erosion has been a major concern to farmers, engineers and policy makers in recent years. So for fighting and subsequent to that success in controlling soil erosion action is necessary to knowledge and awareness of the effective factors on erosion, and the intensity of its impact on specifics and finally in the areas of soil erosion and yield sediment. But due to the complexity of soil erosion, number of indices and criteria involved in it and also lack of and efficient model in the country makes it a very difficult, complex, cost and time-consuming task.So introducing relevant indicates with higher accuracy and time saving to apply for water erosion prone areas are very important. Slope is one of the main factors responsible for this phenomenon and considerable efforts have been made to model it in the previous works. The relationship between percent of erosion and slope was studied in the study region. In other words different classes of the slope erosion risk evaluating a danger to the slopes of the erosion are clear. GIS & RS were used to facilitate the research. Also statistical tests such as Chi-square were considered for the final conclusion. Finally it was resulted that slopes between 20 to 40 percent have been mostly affected by the erosion. Meanwhile, in the gentle slopes, light erosion and in the upper slope existence of rock and lack of soil caused to the lower erosion rate. In this way, it was denoted that as the slope increase, soil erosion increases primarily and then will decrease. Also the slope and the weights assigned to each erosion rate classes based on quantitative geomorphologic approach, specific sediment discharge, erosional facies in 1% is significant. Therefore it can be classified in the preliminary zone erosion in areas of southern Alborz without sufficient data for complementary studies