تاثير ژنوتيپ، مقدار بذر مصرفي و زمان كشت بر عملكرد و ريزش بذر در كلزاي بهاره (.Brassica napus L)

Effect of genotype, seeding rate and sowing date on grain yield and seed shattering in spring rapeseed (Brassica napus L.)

به منظور بررسي امكان كشت و سازگاري كلزاي بهاره در شرايط كرمانشاه، تحقيق حاضر انجام شد و در آن اثر عوامل ژنوتيپ، مقدار بذر مصرفي و زمان كشت روي عملكرد، ريزش بذر و برخي صفات مرتبط، مطالعه گرديد. اين تحقيق به صورت طرح خرد شده - فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. كرت اصلي را زمان كشت در سه سطح (15 بهمن، اول اسفند و 15 اسفند) تشكيل داد و تركيبات مختلف ژنوتيپ در هفت سطح (Hyola60، Hyola401، Sarigol، Hyola420، RGS003، Hyola308 و Hyola330) و مقدار بذر كشت شده در سه سطح (10، 14 و 18 كيلوگرم در هكتار) به صورت فاكتوريل به كرت هاي فرعي اختصاص داده شدند. تجزيه آماري داده هاي حاصل از آزمايش نشان داد كه اثرات اصلي ژنوتيپ و تاريخ كشت داراي اثرات معني داري بر عملكرد دانه مي باشد ولي اثر مقدار بذر معني دار نشد. اثر تراكم كشت روي ميزان ريزش معني دار ولي اثر ژنوتيپ و تاريخ كشت روي اين صفت معني دار نشد. همچنين هيچ يك از اثرات متقابل نيز براي اين صفات معني دار نشدند. نتايج آزمون مقايسه ميانگين نشان داد كه RGS003 و Hyola420 به عنوان ژنوتيپ هاي برتر (به ترتيب با عملكرد 1740 و 1695 كيلوگرم در هكتار) و اول اسفند و 15 اسفند به عنوان بهترين زمان هاي كشت (به ترتيب با عملكرد 1420 و 1433 كيلوگرم در هكتار) مي باشند. همچنين رقم Sarigol و تاريخ كشت 15 بهمن (به ترتيب با عملكرد 714 و 732 كيلوگرم در هكتار) به عنوان ضعيف ترين تيمارها شناخته شدند. رقم Hyola420 با تاريخ كشت 15 اسفند و تراكم 10 كيلوگرم در هكتار به عنوان بهترين و رقم Sarigol با تاريخ كشت 15 بهمن و تراكم 10 كيلوگرم در هكتار به عنوان ضعيف ترين اثر متقابل سه طرفه براي عملكرد (به ترتيب 1795 و 95 كيلوگرم در هكتار) مي باشد.

This research was carried out for studying on adaptation and effect of genotypes, seeding rate and sowing date on yield in spring rapeseed in Kermanshah city. The design was in split-factorial experiment in completely randomized blocks. The main plots were sowing date in 3 levels (4 Feb., 20 Feb. and 5 Mar.) and minor plots were as factorial experiment that including the different combination of 7 spring rapeseed genotypes (Hyola60, Hyola401, Sarigol, Hyola420, RGS003, Hyola308 and Hyola330) and seeding rates (10, 14 and 18 Kg/ha). Harvesting was done in desirable time and yield was recorded. Statistical analysis showed that the effects of genotype and sowing date were significant and seeding rate and interaction effects were non-significant on yield. For seed shattering, the effect of seeding rates was significant and genotype, planting time and interaction effects were non-significant on it. Means comparison test showed that RGS003 and Hyola420 were the best genotypes (1740 and 1695 Kg/ha respectively) and 20 Feb. and 5 Mar. were the best sowing date (1420 and 1433 Kg/ha respectively) for seed yield. The Sarigol genotype and 4 Feb. sowing date had the least yield among treatments (714 and 735 Kg/ha respectively). The Hyola420 cv. in 5 Mar. sowing time and 10 kg/ha seeding rate was the best (with 1795 Kg/ha) and the Sarigol cv. in 4 Feb. sowing time and 10 kg/ha seeding rate was the least (with 95 Kg/ha) interaction effects.