مقايسه دوره بحراني كنترل علف هاي هرز در دو فاصله رديف كاشت و تاثير آن بر توليد محصول كلزا (Brassica napus L.)

Comparison of Critical Period of Weed Control in Two Planting Distances on Yield of Canola (Brassica napus L.)

به منظور مقايسه دوره بحراني كنترل علف هاي هرز در دو فاصله كشت بر توليد كلزا، آزمايشي در سال زراعي 1385 در موسسه تحقيقات برنج كشور واقع در شهرستان رشت انجام گرفت. اين آزمايش بصورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار بر روي كلزا رقم هايولا 401 به مرحله اجرا درآمد. دو فاكتور رديف با فاصله كاشت 15 و 30 سانتي متر از هم (به ترتيب 133 و 66 بوته در متر مربع) و تيمار كنترل علف هاي هرز در 2 سري بود. اولين سري تيمارها شامل رقابت (تداخل) علف هاي هرز با كلزا تا مراحل كوتيلدوني، 2 برگي، 4 برگي، 8 برگي، گلدهي كلزا و شاهد (تداخل تمام فصل) بود كه علف هاي هرز تا روزهاي مذكور با گياه زراعي رقابت نموده و سپس تا پايان دوره وجين شدند. سري دوم، تيمارهاي حذف علف هاي هرز بود كه تا دوره هاي زماني مذكور علف هاي هرز وجين شده و پس از آن علف هاي هرزي كه سبز شدند به رشد خود تا زمان برداشت كلزا ادامه داده و هيچ گونه كنترلي روي آن ها صورت نگرفت. پس از رسيدن مرحله محصول، هر يك از كرتها جداگانه برداشت و عملكرد دانه بر حسب درصد از تيمار شاهد كنترل تمام فصل تعيين و داده هاي تيمارهاي رقابت و حذف به ترتيب در توابع لجستيك و گامپرتز برازش داده شدند تا دوره بحراني كنترل علف هاي هرزكلزا به دست آيد. نتايج به دست آمده اختلاف معني داري را بين فاصله هاي كشت، تيمارهاي حذف و رقابت علف هاي هرز و اثرات متقابل آنها از نظر صفات عملكرد دانه، بيولوژيك، و روغن و شاخص برداشت نشان دادند. بين تيمارهاي حذف و رقابت علف هاي هرز در دو فاصله كاشت نيز از نظر صفات مذكور اختلاف بسيار معني داري وجود داشت. با در نظر گرفتن 5 درصد كاهش مجاز عملكرد، در فاصله كاشت 15 سانتي متر (تراكم 133 بوته در متر مربع) يك دوره 58 روزه بين روزهاي 27 تا 85 پس از كاشت مصادف با مراحل سبز شدن تا 10 برگي كلزا و با احتساب 10 درصد كاهش مجاز عملكرد يك دوره 29 روزه بين روزهاي 35 تا 64 پس از كاشت، مصادف با مراحل 2 تا 6 برگي كلزا به عنوان دوره بحراني كنترل علف هاي هرز بدست آمد. در فاصله كاشت 30 سانتي متر (تراكم 66 بوته در متر مربع ) نيز با احتساب 5 درصد كاهش قابل قبول عملكرد، يك دوره 63 روزه بين روزهاي 32 تا 95 پس از كاشت يعني بين مراحل 2 تا 10 برگي كلزا و با در نظر گرفتن 10 درصد كاهش مجاز عملكرد يك دوره 27 روزه بين روزهاي 50 تا 77 پس از كاشت، مصادف با مراحل 4 تا 8 برگي كلزا به عنوان دوره بحراني كنترل علف هاي هرز بدست آمد. بيشترين مقدار محصول مربوط به فاصله كاشت 30 سانتي متر با ميانگين عملكرد 4/2502 كيلوگرم در هكتار بود كه اختلاف بسيار معني داري با فاصله كاشت 15 سانتي متر با ميانگين عملكرد 2141 كيلوگرم در هكتار داشت.

To determine the critical period of weed control of two planting distances on canola yield, a factorial design with 3 replications was conducted using Hayola 401 variety, in paddy field of Rice Research Institute of Iran (RRII) in Rasht, during cropping season of 2006. Planting distances (15 and 30 cm) and hand weedings (12 treatments in two sets) were the two factors of the experiment. The hand weeding treatments were in two sets, the first set was weed free periods including cotyledon stage, 0, 2, 4, 8 leaf stages and flowering stage. The second set of hand weeding treatments was weed infested periods including cotyledon stage, 0, 2, 4, 8 leaf stages and flowering stage. The two sets of hand weeding treatments were fitted to Logistic and Gompertz functions to determine the critical period of weed control in this plant. Results showed that the effect of planting distances of canola, treatments of weeding, among weeded and unweeded treatments, and their interactions were significant on grain yield, biological yields, oil production and harvest index. There were significant differences between weed infested and weed free treatment in oil yield, grain and biological yields in each planting distances. The 30 cm planting distances had significantly higher grain yield (2502.4 kg/h) than 15 cm planting distances (2141 kg/h). The critical period of weed control for 15 cm distance was between 27 and 85 days after planting (DAP) (emergence to 10-leaf stage), and between 35 to 64 DAP (2-6 leaf stages), using 10 and 5% acceptable yield reduction, respectively. In 30 cm planting distances, these periods were between 32 and 95 DAP (2-10 leaf stages) and 50 to 77 DAP (4-8 leaf stages) using 10 and 5% acceptable yield reduction, respectively.