ارزيابي حسّاسيّت آب هاي زيرزميني به آلودگي در دشت خاتون‌آباد با استفاده از سامانه ي اطلاعات جغرافيايي

GٍIS-based evaluation of groundwater vulnerability in the Khatounabad plain

دشت خاتون‌آباد در استان كرمان در جنوب شرقي كشور ايران واقع شده است. با توجّه به شرايط آب و هوايي منطقه، هيچ گونه رودخانه ي‌ دايمي در منطقه وجود ندارد و همچون ساير نقاط استان كرمان كاملاً به آب هاي زيرزميني وابسته مي‌باشد. به دليل وجود كارخانه ي ذوب مس خاتون‌آباد و همچنين كارخانه ي موليبدن در اين دشت و اهميّت آبخوان مذبور در تامين آب مورد نياز صنعت، كشاورزي و شرب، در اين برّرسي با استفاده از مدل دراستيك (DRASTIC)، ميزان آسيب‌پذيري آبخوان دشت خاتون‌آباد به آلودگي مورد برّرسي قرار گرفته است. بدين‌‌منظور سامانه ي اطّلاعات جغرافيايي (GIS) جهت تهيّه ي نقشه ي‌ آسيب‌پذيري آبخوان خاتون‌آباد مورد استفاده قرار گرفت. براساس نتايج 54/8 درصد از منطقه داراي آسيب‌پذيري بالا، 55/63 درصد آسيب‌پذيري متوسّط و 91/27 درصد از منطقه داراي آسيب‌پذيري كم مي‌باشد. منطقه با آسيب‌پذيري بالا در بالادست جريان آب هاي زيرزميني منطقه قرار دارد و در صورت ورود آلودگي به اين بخش از آبخوان، احتمال پخش آن در كلّ آبخوان وجود خواهد داشت. با توجّه به اين كه صنايع واقع در منطقه (ذوب مس خاتون‌آباد و كارخانه موليبدن)، در بخش با آسيب‌پذيري بالا قرار گرفته‌اند، پايش آب زيرزميني و همچنين خاك منطقه از اهميّت بالايي برخوردار مي‌باشد. براساس آناليز حسّاسيّت، آسيب پذيري منطقه بيشترين حسّاسيّت را نسبت به لايه ي غير اشباع (I) دارد، بعد از آن نسبت به لايه ي تغذيه ي كل (R) بيشترين حسّاسيّت را دارا مي‌باشد. همچنين كمترين حسّاسيّت مربوط به جنس لايه ي خاك مي‌باشد.

Khatounabad plain is located in the southeastern part of Iran. According to the weathering situation of the studied area, there isnʹt any permanent river there and like other places of Kerman province this area is dependent on groundwater. With a view to the existence of Khatounabad copper smelt factory and also molybdenum factory on this plain and the importance of Khatounabad aquifer in providing water for industrial, agricultural, and drinking needs of the area, the vulnerability of Khatounabad groundwater to pollution is studied in this paper, by using drastic model. GIS is used for the preparation of the Khatounabad groundwater vulnerability map. This research shows that 8.54 percent of the studied area is located in high vulnerability situation, 63.55 percent in moderate vulnerability situation and 27.91 percent in low vulnerability situation. High vulnerability situation is located in the upstream part of the plain, so pollution could be distributed in the whole area form this part. Since factories of the area (Khatounabad copper smelt factory and also molybdenum factory) are located in the high vulnerability part of the plain, monitoring of soil and groundwater is important. According to sensitivity analysis, maximum sensitivity is related to unsaturated layer and minimum sensitivity is related to soil composition. Key words: sensitivity analysis, drastic, river, aquifer, Kerman.