نگرشي بر قنات با محوريت آموزش و احيا فناوري بومي، فرهنگ ومعماري ايراني

A View to Aqueducts centering on Training and Reviving Iranian Native Technology, Culture and Architecture

آب از ديرباز مهمترين عامل عمران و توسعه در جهان بوده است. توجه به وضعيت خاص منابع آب و توزيع ناهمگون بارندگي، خشكسالي هاي پي در پي، رعايت نشدن اصول مربوط به نگهداري و حفاظت منابع آب، در طول تاريخ ذهن خلاق بشر را به خود مشغول داشته، تا به شيوه هاي گوناگون در جستجوي كشف را هحل هاي بديع و خلاقانه براي رفع اين مساله بوده و به فكر استفاده بهينه از فنون بهره برداري از آب هاي زيرزميني و ترويج آموزش بيشتر در اين زمينه باشد. استخراج آب هاي زيرزميني به صورت قنات، به عنوان يكي از پديده هاي شگفت انگيز دست ساخته انسان، توجه بسياري از مورخان و پژوهشگران را نيز به خود جلب نموده و اين سامانه هاي پايدار طبيعي و سازگار با محيط زيست، امروزه مورد توجه كشورهاي پيشرفته دنيا نيز قرار گرفته، و حتي يكي از موضوعات جذاب علمي و آموزشي در دانشگاه ها و مراكز تحقيقاتي مي باشد. قنات، ميراث ماندگار پنهان درون خاك و يكي از گنجينه هاي علمي و فرهنگي ايرانيان محسوب مي شود. در واقع، قنات ها از مهم ترين بناهاي زادبومي ايران و ماحصل فرهنگ و هنر ايراني، طي نسل ها به وجود آمده اند. پرداختن به موضوع قنات از ديدگاه صنعت گردشگري و پرداختن به امر آموزش، و همچنين برگزاري كارگاه هاي آموزشي در اين زمينه نيز، علاوه بر آشكار نمودن گوش ههاي مبهم روند فن آوري بومي در اين سرزمين، خود مي تواند بهانه اي براي پيشبرد توسعه علمي، فرهنگي و اقتصادي در ايران به حساب آيد. اين مقاله، ضمن مطالعه و بررسي فنآوري پايدار قنات در فرهنگ ايراني و تاثير آن بر محيط زيست و منظر طبيعي، به امر ضرورت ترويج آموزش در اين زمينه، چه از جنبه هاي فني- زيست محيطي و چه از نظر ديدگاه تاريخي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي آن ميپردازد، و با هدف بسط دانشو فنآوري قنات و نگرشي نو بر آن و با گسترش فرهنگ گردشگري، چگونگي حفظ، احيا و بهره برداري پايدار از اين دستآورد عظيم بشري را مورد تجزيه و تحليل قرارميدهد.