گونه شناسي مجتمع هاي مسكوني تهران با معيار فضاي باز

The Typology of Tehran Residential Building Based on Open Space Layout

محدوديت هاي موجود در شهرهاي بزرگ، منجر به گسترش ساخت مجتمع هاي مسكوني و كاهش سهم حياط خصوصي در معماري معاصر گرديده است. فضاي باز مسكوني علاوه بر تامين نور و روشنايي فضاهاي داخلي و تهويه طبيعي، به عنوان فرصتي براي ارتباط بيشتر با طبيعت و مكاني براي تعاملات اجتماعي است. با توجه به محدوديت فضاي داخلي واحدهاي مسكوني و سابقه سنتي حضور حياط در زندگي ايراني، فضاي باز مجالي براي گسترش عملكرد فضاي داخلي و رابطه آن با فضاي بيروني است. بنابراين، بازنگري و شناخت وضع موجود فضاي باز، زمينه ساز طراحي آگاهانه تر فضاهاي باز مسكوني در آينده است. هدف از اين پژوهش، شناخت فضاي باز مجتمع هاي مسكوني و گونه شناسي آن به جهت تاكيد بر فضاهاي مابين ساختمان ها، به همراه طراحي فضاهاي بسته مسكوني است. براي اين منظور، كليه مجتمع هاي مسكوني هشت منطقه شمالي شهر تهران كه فضاي باز آنها، بيش از شصت و پنج درصد سطح كل زمين را تشكيل مي دهد، با بررسي عكس هوايي و بازديد ميداني شناسايي گرديد. سپس گونه شناسي فضاهاي باز بر اساس ارتفاع بلو كها و تعداد واحدهاي مسكوني و نحوه همنشيني فضاي باز و بسته در كنار هم صورت گرفت. يافته هاي تحقيق نشان ميدهد، كه طراحي فضاي باز كمتر در اولويت توجه طراحان بوده و تمركز اصلي بر فضاي داخلي ساختمان ها فارغ از اتفاقات مابين آنها است. در وضع موجود قوانين سختگيرانه محل قرارگيري بنا، مانع از تحقق خلق فضاهاي متنوع و پايبندي به طرح سنتي حياط مركزي در تهران گشته است. نتايج تحقيق حاكي از وجود سه گونه غالب چيدمان پراكنده، نواري و متمركز در مجتم عهاي مسكوني شهر تهران است. چيدمان پراكنده، گونه غالب در مجتمع هاي مناطق منتخب اين شهر مي باشد. اين گونه منجر به خلق طيف گوناگوني از كيفيات، همچون ميزان محرميت و تنوع فضايي مي گردد و قابليت استفاده از تهويه و نور طبيعي بيشتري را داراست. گونه خطي، محافظه كارانه پايبند به چيدمان موجود خيابان هاي شهر است. در گونه متمركز، ساختمان ها منطبق با قوانين شهري در يك قسمت از زمين متمركز شده و مابقي به فضاي باز اختصاص مي يابد.