مطالعه كروموزومي در برخي از گونه هاي جنس Cirsium دراستان هاي خراسان رضوي و شمالي

study of the chromosome number in some species of the genus Cirsium (Compositae) in Khorasan province

سابقه و هدف: جنس Cirsium يكي از سرده هاي خانواده كاسني است و تا كنون 300-250 گونه آن در جهان گزارش شده است. گياهان اين سرده علفي، دو ساله يا چند ساله و پايا بوده و در افريقا، اروپا و امريكا رويش دارند. بررسي منابع نشان مي دهد كه تاكنون پژوهش هاي اندكي در مورد سيتوژنتيك اين سرده در جهان به ويژه در ايران صورت گرفته است. مواد و روشها: در مطالعات ژنتيكي با توجه به امكانات، نمونه ها و زمان هاي طولاني جهت جوانه دار شدن بذرها 4 گونه C. congestum، C. turkestanicum، C. vulgare و C. arvense مورد مطالعه قرار گرفت. به اين منظور پس از جوانه دار كردن بذرها، مراحل پيش تيمار، تثبيت، هيدروليز، رنگ آميزي، از مريستم ريشه اي گياهچه ها نمونه ميكروسكوپي تهيه شده و پس از آن بررسي هاي كروموزومي شامل تعيين تعداد كروموزوم و سطح پلوييدي انجام شد. يافتهها: عدد كروموزومي سوماتيكي در گونه هاي C. congestum، C. turkestanicum برابر با 34 كروموزوم بود (2n=34) و در گونه هاي C. vulgare و C. arvense برابر با 68 كروموزوم بود (68= 2n). نتيجه گيري: بر اساس نتايج حاصل از مطالعات سيتوژنتيكي، گونه هاي مورد مطالعه، از نظر تعداد كروموزوم در دو گروه ديپلوييد و تتراپلوييد قرار مي گيرند. گروه 1- 34=2x=2n كه شامل گونه هاي C. congestum و C. turkestanicum است. گروه 2- 68= 4x=2n كه شامل گونه هاي C. vulgare و C. arvense است.

Aim and Background. The genus Cirsium is one of the genera in Compositae w hich includes 250-300 species distributed all over the world. They are herbaceous, perennial or rarely annual and usually distributed in Africa, Europe and America. Materials and Methods. In cytogenetical studies, 4 different species were studied. The methods that were used in the chromosomal studies are as are as follows: pretreatment, fixation, hydrolyzation, staining and mounting. Also chromosome number and ploidy level were recorded. Results. The somatic chromosome number in C. congestum and C. turkestanicum was 2n=34 and was 2n=68 in C. vulgare and C. respectively. Conclusion. Based on this study C. congestum and C. turkestanicum are diploid and somatic chromosome number in both species is 2n=2x=34 and C. vulgare and C. arvense are tetraploid and somatic chromosome number is 2n=4x=68 Respectively.