بررسي اثر متقابل تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي ژنوتيپ‌هاي توتون ويرجينيا با محيط

Interaction Effects of General Combining Ability and Specific Combining Ability with Environment in Virginia Tobacco Genotypes

به منظور بررسي اثر محيط بر تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي، پنج ژنوتيپ توتون ويرجينيا در سال 1386 پنج رقم توتون در يك طرح نيمه دي‌آلل با يكديگر تلاقي داده شدند. در سال 1387، 10 جمعيت F1 به همراه 5 لاين والديني، در دو آزمايش جداگانه (تنش خشكي و بدون تنش) و در دو منطقه (مركز تحقيقات توتون تيرتاش و رشت) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار كشت شدند. صفات طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، شاخص سطح برگ، ارتفاع ساقه و عملكرد برگ خشك مورد بررسي قرار گرفتند. تجزيه دي‌آلل در تمام محيط‌ها براي تمامي صفات حاكي از معني‌دار شدن اثر متقابل E GCA است كه ضرورت محاسبه جداگانه اثرات GCA را در هر محيط بيان مي‌كند. اثر متقابل E SCA به جز شاخص سطح برگ براي بقيه صفات معني‌دار بود كه نشان‌دهنده ناپايداري هيبريدهاي خاص در تمام محيط‌هاست. اثرات متقابل معني‌دار نشان مي‌دهد كه مقدار تفاوت ميان اثرات GCA و SCA ژنوتيپ‌ها با محيط تغيير مي‏يابد. به طور كلي، نسبت GCA به SCA براي تمام صفات مورد بررسي به جز طول برگ در تمام محيط‌ها معني‌دار بود كه بيانگر نقش چشمگير اثرات افزايشي در توارث اين صفات است. ارقام NC89 و K394 بهترين تركيب‌شونده عمومي و K394 NC89، VE1×Coker254 و Coker347×Coker254 بهترين تركيبات خصوصي براي صفت عملكرد برگ خشك در تمام محيط‌ها بودند.

To evaluate the effect of environment on the general and specific combining ability of Virginia tobacco genotypes, five varieties were intercrossed in combination in 2007 in a Half – diallel design. In 2008, the ten F1 population and the five parental lines were sown in two different conditions (drought stress and non-stress) using a complete randomized block design with three replications and two locations (Tirtash and Rasht Tobacco Research Center). The studied traits were: leaf length, leaf width, leaf numbers per plant, leaf area index, plant height and dry leaf yield. Dialle analysis in all environments revealed interactions of GCA×E for most traits, emphasizing the importance of calculation of effects for each environment separately. SCA×E was highly significant for all traits except for the chlorophyll content and leaf area index, indicating that the specific hybrids weren’t stable across the environments. The significant interactions indicated that the magnitude of differences among GCA and SCA effects of genotypes changed with environment. In general, the GCA/SCA ratio over all environments was significant for all quantitative traits except for leaf length, indicating the predominant role of additive genetic effects in the inheritance of most traits. The cultivars NC89 and k394 were the best general combiners, while NC89×k394, VE1×Coker254, Coker347×Coker254 were the best specific combinations for dry leaf yield over all investigated environments.