اثر تنش شوري و منبع نيتروژن بر انتقال مجدد نيتروژن در دو رقم يونجه بمي و قره‌يونجه

Effect of Salinity Stress and Nitrogen Source on Nitrogen Remobilization in Two Alfalfa Cultivars

به منظور بررسي واكنش انتقال مجدد نيتروژن به تنش شوري و نحوه عرضه نيتروژن، پژوهشي در قالب آزمايش فاكتوريل با طرح پايه بلوك كامل تصادفي در سه تكرار و شامل تيمارهاي: شوري: شاهد 1/1 دسي‌زيمنس بر متر (S0) و شوري 12 دسي‌زيمنس بر متر (S1)، نحوه عرضه نيتروژن: الف) تلقيح بذرها پيش از كاشت با باكتري ريزوبيوم مليلوتي (N1)، ب) مصرف 400 ميلي‌گرم در ليتر نيترات‌آمونيوم در محلول غذايي بدون تلقيح بذرها با باكتري (N2)، ج) تلقيح بذرها پيش از كاشت با باكتري ريزوبيوم مليلوتي به همراه مصرف 400 ميلي‌گرم در ليتر نيترات‌آمونيوم در محلول غذايي (N3)، بر روي دو رقم يونجه ايراني شامل بمي و قره‌يونجه در گلخانه طرح حبوبات دانشكده كشاورزي كرج انجام پذيرفت. تنش شوري قابليت جذب و تثبيت نيتروژن در ريشه و انتقال مجدد نيتروژن از ريشه به شاخساره را به طور معني‌داري كاهش داد و درصد اين كاهش در رقم قره‌يونجه از رقم بمي بالاتر بود. با توجه به وجود همبستگي مثبت ميان انتقال مجدد نيتروژن از ريشه به شاخساره و توليد ماده خشك شاخساره پس از برگ‌زدايي، مي‌توان گفت يكي از دلايل كاهش سرعت رشد مجدد شاخساره يونجه در شرايط تنش شوري، كاهش انتقال مجدد نيتروژن به شاخساره مي‌باشد. بر اين اساس انتقال مجدد نيتروژن از ريشه به شاخساره پس از برگ‌زدايي و تجديد رشد شاخساره در رقم بمي نسبت به رقم قره‌يونجه از تحمل نسبي بالاتري به تنش برخوردار است. بالاترين مقدار انتقال مجدد در تيمارهاي N2 و N3 وجود داشت هر چند درصد بهره‌برداري از منابع نيتروژن ريشه براي انتقال مجدد نيتروژن در اين تيمارها به طور معني‌داري از تيمار N1 كمتر بود. در اثر تنش شوري انتقال مجدد نيتروژن در هر سه شكل عرضه نيتروژن كاهش يافت اما درصد اين كاهش در تيمارهاي N2 و N3 به طور معني‌داري از تيمار N1 بالاتر بود. محتواي سديم ريشه و شاخساره در تيمار N1 به طور معني‌داري از دو تيمار ديگر كمتر بود و درصد افزايش در محتواي سديم ريشه و شاخساره در مواجهه با تنش شوري هم در اين تيمار پايين‌تر بود. بنابراين ممكن است كه كاهش كمتردر انتقال مجدد نيتروژن و رشد مجدد پس از برگ‌زدايي در تيمار N1 از افزايش كمتر در محتواي سديم ريشه و شاخساره در اين تيمار ناشي شده باشد.

In order to study the effect of salinity stress and nitrogen forms on nitrogen remobilization from root to shoot following defoliation and shoot dry matter production, a research in the form of factorial experiment based on randomized block, was designed in three replications. Treatments include: 1) nitrogen forms containing a) biological N fixation (N1), b) 6mM NH4NO3(N2), c) biological N fixation+, 6mM NH4NO3(N3), 2) salinity in two levels containing 1/1 ds/m (S0) and 12 ds/m(S1) and 3) two Iranian alfalfa cultivars (Bami and Gharehyonjeh). Salinity stress decreased nitrogen availability in root and shoot, nitrogen remobilization and shoot dry matter. Percentage of this reduction in Ghareyonjeh cultivar was higher than Bami cultivar. According to positive correlation between nitrogen remobilization to shoot following defoliation and shoot dry matter production (r = 0.86), it was hypothesized that the effect of salinity on reduction of alfalfa shoot regrowth resulted from reduction in nitrogen remobilization. The highest nitrogen remobilization was related to N2 and N3 treatments although the percent of remobilization in N1 treatment was higher. Due to salinity, amount of nitrogen remobilization decreased in all nitrogen forms but percentage of this reduction was higher in N2 and N3 treatments. Percentage of increase in sodium content due to salinity in N2 and N3 treatments was higher than N1. According to appositive correlation between root sodium content and nitrogen remobilization (r = -0.83), it is possible that greater decrease in nitrogen remobilization and shoot dry matter production following defoliation in N2 and N3 treatments resulted from greater increase in sodium content in these treatments.