پديد آورندگان :
فرشادفر، عزت اله نويسنده , , كاروني، مريم نويسنده دانشجوي سابق كارشناسي ارشد Karouni, Maryam , پورداد، سعيد نويسنده , , زارعي، ليلا نويسنده - , , جمشيد مقدم، مهدي نويسنده كارشناس Jamshid Moghaddam, Mehdi
كليدواژه :
تجزيه دي‌آلل , صفات فيزيولوژيك , اجزاي عملكرد , عملكرد , كلزا
چكيده فارسي :
با توجه به اهميت برآورد تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي، واريانس‌هاي ژنتيكي افزايشي و غالبيت، نحوه عمل ژن و وراثت‌پذيري در طراحي برنامه‌هاي به نژادي افزايش عملكرد كلزا، آزمايشي به صورت دي‌آلل 9×9 در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در 3 تكرار در مركز تحقيقات ديم سرارود در سال 1385 اجرا شد. براي تجزيه داده‌ها از روش دوم گريفينگ (نيمه دي‌آلل) و همچنين روش گرافيكي هيمن استفاده گرديد. تجزيه دي‌آلل نشان‌دهنده وجود عمل افزايشي و غالبيت ژن در وراثت صفات مورد مطالعه بود. رقم Licord و هيبريد Pastill×Kristina به ترتيب بيشترين ميزان تركيب‌پذيري عمومي و خصوصي براي عملكرد دانه را نشان دادند. دخالت عمل افزايشي ژن در وراثت پايداري غشاي سلولي نشان‌دهنده تاثير انتخاب براي اصلاح اين صفت بود. نظر به اينكه شاخص كلروفيل برگ توسط عمل غالبيت ژن كنترل شد، از اينرو روش‌هاي مبتني بر دورگ‌گيري براي اصلاح اين صفت موثر هستند. همچنين، عمل افزايشي و غالبيت ژن در وراثت صفات عملكرد دانه، وزن هزاردانه، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، تعداد روز تا رسيدگي، تعداد روز تا گلدهي، ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌هاي فرعي و شاخص كلروفيل برگ دخالت داشتند، بنابراين براي اصلاح نتاج حاصل از والدين مورد مطالعه روش‌هاي مبتني بر دورگ‌گيري و انتخاب در نسل‌هاي در حال تفكيك پيشنهاد مي‌شود. در حالي كه تجزيه گرافيكي صفات نشان‌دهنده فوق غالبيت براي صفات عملكرد دانه، وزن هزاردانه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي و شاخص كلروفيل برگ بود، براي ساير صفات غالبيت نسبي مشاهده شد. ميانگين درجه غالبيت نيز براي كليه صفات غير از تعداد روز تا رسيدگي، تعداد روز تا گلدهي و طول غلاف نيز حاكي از وجود عمل فوق غالبيت در كنترل اين صفات بود، در نتيجه براي افزايش و بهبود اين صفات مي‌توان از پديده هتروزيس بهره برد. پراكنش والدين در اطراف خط رگرسيون نشان داد كه اكثر صفات والدين Parade، Pastill، Kvintell و Modena داراي ژن‌هاي غالب بيشتري نسبت به ساير ارقام هستند، در حالي كه رقم Option-500 ژن‌هاي مغلوب بيشتري براي اكثر اين صفات دارد. والديني كه داراي آلل‌هاي مغلوب هستند، نبايستي با افراد واجد مقدار پايين صفات تلاقي داده شوند.
چكيده لاتين :
Production of high rapeseed yield is important in rapeseed breeding programs. With regards to the importance of estimation of general combining ability (GCA), specific combining ability (SCA), additive and dominance genetic variances, gene action, heterosis and heritability, an experiment was carried out in a 9×9 diallel design. Nine parents with 36 crosses were studied in a randomized complete block design (RCBD) with three replications at the Dryland Agricultural Research Institute, Sararood Station during 2006-2007. For the analysis of data Griffing method 2 and Hayman’s graphical analysis method were used. Diallel analysis showed both additive and dominant type of gene action in the inheritance of the studied traits. The Licord line and Kiristina × Pastill hybrid revealed maximum rate of general combining ability and specific combining ability for grain yield, respectively. The involvement of additive gene action in the inheritance of cellular membrane stability exhibited the effectiveness of selection for the improvement of this trait. Since chlorophyll content is controlled by dominant gene action, methods based on hybridization are effective for the improvement of this trait. Finally, additive and dominant effects were involved in the genetics of seed yield, thousand kernel weight, seed per pod, pod per plant, pod length, days to maturity, days to flowering, plant height, sub-branches and chlorophyll content, therefore, methods based on hybridization and selection in segregating population are suggested for their assessment. Graphical analysis of the characters, displayed over dominance for seed yield, thousand kernel weight, plant height, sub-branches and chlorophyll content, while partial dominance was observed for other traits. Calculation of the average degree of dominance for all traits except days to maturity, days to flowering and pod length also indicated dominant effect for control of these traits, thereby to increase and improve these traits by the phenomenon of heterosis. Distribution of parents around the regression line indicated that the parents such as Parade, Pastill, Kvintell and Modena for most traits had the dominant genes more than other varieties, while Option-500 had the recessive genes for most of these traits. Parents with recessive alleles should not cross with individuals with much lower traits.
