تجزيه و تحليل همبستگي و عليت عملكرد دانه و اجزا آن در ارقام سورگوم دانه اي

Correlation and path analysis in yield and its components in grain sorghum cultivars

به منظور بررسي تنوع و روابط موجود بين صفات مورفولوژيكي با عملكرد و اجزا آن در سه رقم پژوهشي در ايستگاه تحقيقات ،(Mgs1-Mgs سورگوم دانه اي كيميا، سپيده و پيام و نه لاين ( 9 كشاورزي بيرجند در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با 4 تكرار در دو سال انجام شد. صفات مورفولوژيكي و زراعي شامل ارتفاع گياه، ضخامت ساقه، مساحت برگ پرچم، طول خوشه، تعداد پنجه، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملكرد دانه اندازهگيري شد. بر اساس نتايج حاصل از تجزيه مركب، لاين ها و ارقام مورد مطالعه از نظر اكثر صفات فوق تفاوت آماري معنيداري در سطح 1% نشان دادند كه حاكي از وجود تنوع بين لاينها و ارقام مورد مطالعه است. براساس تجزيه عليت، وزن خشك خوشه بيشترين تاثير مستقيم را بر عملكرد دانه داشت. در حالي كه تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه و طول خوشه از طريق وزن خشك خوشه تاثير غيرمستقيم بر عملكرد داشتند. بنابراين بايستي اين صفات در برنامههاي اصلاح عملكرد سورگوم با هم مدنظر قرار گيرند. همچنين صفت تعداد پنجه بيشترين تاثير غيرمستقيم و منفي را بر عملكرد دانه داشت. بنابراين بهتر است در برنامههاي اصلاحي براي دست يابي به لاينهاي با عملكرد مطلوب لاينهايي با تعداد پنجه كمتر انتخاب شوند. واژههاي كليدي: سورگوم دانهاي، عملكرد دانه، همبستگي، تجزيه مسير.

In order to study of variation and relationships between morphological traits with yield and its components in three grain sorghum cultivars (Kimia, Sepideh and Payam) and nine promising lines (Mgs1-Mgs9) received from Seed and Plant Improvement Institute, an experiment was conducted as randomized complete block design with four replications in Birjand agricultural research station, in two growing season. Morphological traits including plant height stem diameter, flag leaf area, panicle length, tiller number, number of seeds per panicle, 1000-kernel weight, harvest index and grain yield were measured. According to results of Combined Analysis, investigated cultivars and lines were significantly different at 1% probability level about majority of traits that indicate there is high variation between studied lines and cultivars. According to path analysis, dry weight of panicle had the highest direct effect on grain yield .while number of seeds per panicle, 1000-kernel weight and panicle length had indirect effect on grain yield via dry weight of panicle. Thus, such traits should be considered in yield breeding program together. Also tiller number had the highest negative indirect effect on grain yield, so in order to acces to lines with high yield, lines with lower tiller number should be selected. Keywords: Grain sorghum; Grain yield; Correlation; Path analysis.*