بررسي اثر تقسيط كود نيتروژن بر عملكرد كمي و كيفيت دانه ارقام برنج (هاشمي و بهار 1) در گيلان

The investigation of nitrogen fertilizer split application effect on quantity yield and grain quality of rice varieties(Hashemi and Bahar 1) in Guilan

به منظور ارزيابي كاربرد كود نيتروژن به صورت تقسيط بر صفات كمي و كيفيت دانه برنج، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده بر پايه بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در شهرستان لنگرود در سال زراعي 1385 انجام شد . عامل اصلي ، رقم شامل هاشمي و بهار 1 و عامل فرعي، پنج نوع تقسيط كود نيتروژن شامل تقسيط مقد ار 150 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار در مراحل انتقال نشا، ساقه دهي، ظهور پانيكول و گلدهي كامل بو دند. در اين آزمايش صفات كم ي شامل عملكرد و اجزاي عملكرد، عملكرد كاه و كلش، شاخص برداشت، ارتفاع بوته، طول خوشه اصلي و فرعي و سه شاخص كيفيت پخت شامل محتواي آميلوز دانه، قوام ژل و درجه حرارت ژلاتينه شدن به عنوان صفات كيفي اندازه گيري شدند. نتايج نشان داد كه اثر تقسيط بر عملكرد دانه، عملكرد كاه و كلش، وزن هزاردانه و ارتفاع بوته 50 درصد زمان انتقال نشا ، 50 درصد زمان ساقه دهي) با ميانگين عملكرد دانه ) n معني دار بود. تقسيط 1 6619 كيلوگرم در هكتار بهترين تقسيط بود . اين تقسيط در رقم هاشمي بيش ترين شاخص برداشت 22 درصد) را داشت. رقم بهار 1 با ميانگين عملكرد دانه / 45/75 درصد) و بيش ترين ميزان آميلوز ( 21 ) 49 درصد) بيش تر نسبت به رقم هاشمي (به ترتيب / 6977 كيلوگرم در هكتار) و شاخص برداشت ( 87 ) 192/ 40 درصد)، اختلاف معني دار داشت. همچنين اين رقم با ميانگين 08 / 3933 كيلوگرم در هكتار و 35 124 دانه در خوشه فرعي نسبت به رقم هاشمي برتري داشت. رقم / دانه در خوشه اصلي و ميانگين 83 19/ 21 درصد) در گروه متوسط آميلوز و رقم بهار 1 با ميانگين ( 21 / هاشمي با ميانگين آميلوز ( 45 درصد) در گروه كم آميلوز قرار گرفت. اثر متقابل تقسيط و رقم بر عملكرد كاه و كلش، شاخص برداشت، وزن هزاردانه، درصد پوكي دانه و ارتفاع بوته معني دار بود. واژه هاي كليد : ي تقسيط كود نيتروژن، عملكرد، كيفيت، برنج

Abstract1 In order to investigation of nitrogen fertilizer split application effect on quantity yield and grain quality of rice varieties, an experiment was carried out based on RCBD design as split plot experiment in three replications in Langroud in 2006. Main and sub factor were variety (Hashemi and Bahar 1) and five nitrogen fertilizer split application (split of 150 kg.ha-1 N at transplanting, stemming, heading and flowering stages). Quantity traits (yield and its components, straw yield, harvest index, plant height, main and sub panicle length) and three cooking quality index include: grain amylose content, gel consistence and gel temperature were measured. Results showed that the effect of split application was significant on grain yield, stuble yield, 1000 grains weight and plant height. N1 split (50% in transplanting and 50% in stemming) was the best treatment with 6619 Kg.h-1 mean yield. This split in Hashemi has more harvest index and amylose content (45.75% and 22.21%, respectively). Bahar 1 with more mean grain yield (6977 Kg.h-1) and harvest index (49.87%) than Hashemi (3933 Kg.h-1 and 40.35%) have significant difference. Also Bahar 1 has significant difference with Hashemi in mean of the number of grain in main and sub panicul (192.08 and 124.83, repectively). Hashemi and Bahar 1 were set in moderate and low amylose content groups, with 21.45% and 19.21%, respectively. The interaction effect between split and variety was significant on straw yield, harvest index, 1000 grains yield, percent of unfilled grain and plant height. Keywords: Nitrogen split application; Yield; Quality; Rice