برآورد وراثت پذيري و ارتباط بين برخي صفات گندم دوروم با استفاده از لاين هاي خالص نوتركيب

Estimate of Heritability and Relationship of Some Durum WheatCharacters Using Recombinant Inbred Lines

به منظور ارزيابي برخي صفات، برآورد وراثت پذيري و ارتباط بين آن ها در گندم دوروم، يك جامعه شامل صد و چهار لاين خالص نوتركيب، در دو آزمايش گلداني و شرايط مزرعه مورد مطالعه قرار گرفت. در شرايط گلداني لاين هاي نوتركيب، والدين و ارقام شاهد در يك طرح كاملاًّ تصادفي با سه تكرار و در شرايط مزرعه در قالب طرح آگمنت مورد ارزيابي قرار گرفتند. در هر دو آزمايش نتايج نشان داد كه ژنوتيپ هاي مورد مطالعه از لحاظ كليه صفات مورد بررسي تفاوت معني دار داشتند. تفكيك متجاوز معني دار در اجزا عملكرد همچون تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه و عملكرد دانه در بوته مشاهده گرديد. ضرايب تنوع فنوتيپي و ژنتيكي نشان داد كه لاين هاي مورد مطالعه از نظر عملكرد دانه، تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت و تعداد پنجه داراي تنوع ژنتيكي بيشتري بودند. قابليت توارث پذيري، براي صفات وزن صد دانه، تعداد پنجه و تعداد پنجه بارور، نسبتاً پايين و براي صفات ارتفاع، عملكرد دانه، طول سنبله، شاخص برداشت، روز تا گلدهي و تعداد دانه 1در بوته متوسط به بالا بود. شاخص برداشت و تعداد دانه در بوته بالاترين همبستگي را با عملكرد دانه نشان دادند. بر مبناي نتايج تجزيه عليت اثر واقعي تعداد دانه در بوته بر عملكرد از نوع مستقيم بود اما شاخص برداشت بيشترين اثر را به صورت غير مستقيم و از طريق تعداد دانه در بوته بر عملكرد داشته است؛ لذا تعداد دانه در بوته، اصلي ترين عامل كنترل كننده عملكرد دانه در جامعه گندم دوروم مورد بررسي مي باشد. واژه هاي كليدي: گندم دوروم، وراثت پذيري، عملكرد دانه، رگرسيون مرحله اي، تجزيه عليت.

Abstract The aim of this study was evaluation of some of characters, estimation of their heritability and their relationship in 104 recombinant inbred lines population of durum wheat under pot and field conditions. The inbred lines, their parents and control genotypes were evaluated in completely randomized design in 3 replications at pot study and in augment design at field condition. Analysis of variance indicated that genotypes were significantly different for all of the traits in both conditions. Transgressive segregation was significant for the traits especially for yield grain and related traits. Coefficients of genotypic and phenotypic variability revealed recombinant inbred lines had more genetic variation for grain yield, number of seed per plant, harvest index and number of tiller. Heritability was relatively low for number of tiller, number of fertile tiller and 100 seed weight and was medium and high for height, grain yield, head length, harvest index, days to flowering, and number of seed per plant. Harvest index and number of seed per plant had highest correlation with grain yield. Path analysis t showed that number of seed per plant had direct effect on grain yield while harvest index contributed indirectly to grain yield via seed number per plant. Hence it seems that number of seed per plant is main character to explain the variation of grain yield in the studied durum wheat population. Keywords: Durum wheat; Heritability: Grain yield: Stepwise regression, Path analysis.