نقش نمادهاي آييني و ديني در نشانه‌هاي بصري گرافيك معاصر ايران

اعتقادات مذهبي در حافظه جمعي جامعه، از گذشته در قالب نماد محفوظ مانده و در آثار هنري نمود بصري يافته است. در اين مقاله با بررسي اديان و اعتقادات ايراني ميتراييسم و زرتشتي در بستر تاريخي گذار به دوران اسلامي و با شناخت آموزه‌ها و تعاليم و آثار شكل گرفته تحت عنوان هنر اين اديان، ارتباطات دروني ميان نمادهاي نظري، بصري و زيبايي‌شناسي آنها و نمادهاي اصلي موجود در آثار ايراني بررسي شده است. از اين‌رو نويسندگان مقاله با روش تحليل و مقايسه اسناد هنر ايران به بررسي مباني نظري و اعتقادات جاري در اديان مورد بحث پرداخته‌اند و پس از استخراج نشانه‌هاي نظري پشتيباني كننده نمادها، مولفه‌هاي قابل تصويرگري در آنها را مطرح كرده‌اند. با بررسي ساختار تاريخي ـ فرهنگي، لايه‌هاي معنايي مستتر بنيان اعتقادي محكمي، در پس هر يك از نشانه‌هاي موجود يافته شده كه مبين نقش سازنده اديان ايراني در نشانه‌هاي بصري گرافيك معاصرمان است. مقاله حاضر كوششي براي بازخواني هويت ايراني با تكيه بر نقش سازنده نشانه‌ها و نمادهاي به جاي مانده از اديان و آيين‌هاي ايراني است، به طوري‌ كه رهاورد كاربرد اين نشانه‌ها در آثار گرافيك هنري كه خود نقش رسانه در جامعه را ايفا مي‌كند، حفظ و تقويت همبستگي و انسجام فرهنگ ملي ايرانيان است. جهت بررسي هويت اجزاي سازنده گرافيك ايران، يك جامعه نمونه از آثار هنرمندان نسل‌هاي مختلف گرافيك ايران متشكل از: استاد قباد شيوا، استاد فرشيد مثقالي، فرزاد اديبي، رضا عابديني و ايمان راد انتخاب شده است. در ادامه نمادهاي برگرفته از هنر ايراني كه طي مطالعه در بخش بررسي اديان استخراج شده در آثار افراد جامعه نمونه مورد سنجش آماري قرار گرفته و نتايج به دست آمده در جدول شماره 1 ارايه شده است.