بررسي صفات مهم زراعي و روابط بين آنها تحت شرايط آبياري طبيعي و تنش خشكي در رگه‌هاي هاپلوييد مضاعف كلزا

Study of Important Agronomic Traits and Their Relationships under Normal and Drought Stress Conditions in Doubled Haploid Lines of Oilseed Rape

به منظور بررسي صفات مهم زراعي كلزا و روابط بين آنها تحت شرايط آبياري طبيعي و تنش خشكي 135 رگه هاپلوييد مضاعف حاصل از تلاقي رگه زمستانه فرانسوي (دارمور) و رگه بهاره كره اي (يودال) به همراه هفت واريته تجاري و همچنين والدين مذكور در قالب طرح لاتيس ساده با دو تكرار در دو شرايط آبياري طبيعي و تنش خشكي در مزرعه پژوهشي پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه تهران در سال زراعي 1387-1386 كشت شدند و صفات تعداد روز تا گلدهي، ارتفاع بوته، ارتفاع پايين‌ترين شاخه فرعي ازسطح زمين، طول گل‌آذين اصلي، تراكم خورجين در گل‌آذين اصلي، عملكرد دانه، وزن هزاردانه، تعداد دانه درخورجين، طول خورجين، طول نوك خورجين و ضخامت خورجين مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج اين بررسي نشان داد كه جمعيت مذكور از نظر صفات مورد ارزيابي داراي تنوع بسيار زيادي بودند كه حاصل چندشكلي و پس‌زمينه ژنتيكي متفاوت والدين اين جمعيت مي‌باشد. نتايج تجزيه همبستگي ساده نشان داد كه تعداد روز تا گلدهي داراي بيشترين همبستگي منفي با عملكرد و صفات ضخامت خورجين و وزن هزاردانه به ترتيب داراي بيشترين همبستگي مثبت و معني‌دار با عملكرد دانه بودند. نتايج تجزيه رگرسيون و تجزيه عليت نيز نشان داد كه تعداد روز تا گلدهي، ارتفاع پايين‌ترين شاخه فرعي از سطح زمين و ارتفاع بوته صفات اثرگذار و تعيين‌كننده عملكرد در جمعيت حاضر هستند. عملكرد دانه و وزن هزاردانه صفاتي بودند كه به ترتيب بيشترين كاهش را در اثر تنش خشكي متحمل شدند، در حالي كه طول خورجين، ضخامت و طول نوك خورجين كاهش معني‌دار نشان ندادند. رگه‌هاي هاپلوييد مضاعف از طريق تجزيه به مولفه هاي اصلي بر اساس شاخص‌هاي تحمل به خشكي گروه بندي شدند و بر اين اساس دو مولفه اول و دوم مجموعاً 98 درصد از تغييرات داده ها را توجيه كردند.

In order to investigate the relationships among yield, yield components and other important agronomic traits in rapeseed under normal and stress conditions, 135 doubled haploid lines derived from the cross between a Korean spring line "Yudal" and a French winter line "Darmor” along with the parents and seven commercial cultivars were evaluated using a simple lattice design with two replications in University of Tehran, in 2009-2010. Measured traits were days to flowering, plant height, height of lowest primary effective branch, length of main inflorescence, seed yield, 1000-seed weight, seed per silique, silique length, silique beak length, silique thickness and silique density. There was a large variation in the population for different traits. Correlation analysis showed that days to flowering and height of lowest primary effective branch had the highest negative and positive correlation with grain yield, respectively. The regression and path analysis showed that days to flowering, height of lowest primary effective branch and plant height as important components having the highest direct effect on grain yield. Reduction of grain yield and 1000-kernel weight were affected mostly by drought stress. Nonetheless some agronomic traits such as pod thickness, pod length and beak length were not significantly changed under drought stress. Doubled haploid lines were grouped using principal components analysis based on drought tolerance indices. The first two principal components explained 98 percent of data variation.