ارزيابي رقابت علف هرز پنيرك (Malva spp) بر عملكرد دانه گندم در سطوح مختلف نيتروژن

Effect of Common Mallow (Mava spp) Competitiveness on Grain Yield and Yield Components in Wheat under Different Levels of Nitrogen

به منظور ارزيابي رقابت علف هرز پنيرك بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه گندم رقم چمران در سطوح مختلف كود نيتروژن، پژوهشي به صورت كرت‌هاي يك بار خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار و به صورت سري‌هاي افزايشي انجام شد. فاكتور اصلي شامل چهار سطح نيتروژن (50، 100، 150 و 200 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار) از منبع اوره (46 درصد) و فاكتور فرعي شامل تراكم‌هاي مختلف علف هرز پنيرك (صفر، 5، 10، 15 و 20 بوته در مترمربع) بود. اثر تيمارهاي نيتروژن، تراكم‌هاي علف هرز پنيرك و برهمكنش آنها بر عملكرد دانه در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود. همچنين با افزايش تراكم علف هرز، عملكرد دانه گندم به طور معني‌دار كاهش يافت. كاهش عملكرد دانه در تراكم‌هاي بالاي علف هرز به دليل كاهش تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه مي‌باشد. در تراكم 20 بوته پنيرك در مترمربع، صفات عملكرد دانه، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله و وزن هزار دانه به ترتيب 27، 15، 10، 6 و 6 درصد نسبت به كرت شاهد بدون علف هرز كاهش يافتند. ميزان كاهش عملكرد دانه در تراكم‌هاي مختلف پنيرك، در تيمار 50 كيلوگرم نيتروژن، 32-7 درصد و در تيمار 200 كيلوگرم نيتروژن در هكتار، 28-9 درصد بود. بيشترين و كمترين وزن خشك تك بوته پنيرك به ترتيب به سطوح 200 و 50 كيلوگرم نيتروژن در هكتار اختصاص داشت. با افزايش تراكم علف هرز، كارايي زراعي مصرف نيتروژن در گندم كاهش يافت. شيب تغييرات كاهشي كارايي زراعي نيتروژن در تراكم‌هاي مختلف پنيرك در مقادير بالاي نيتروژن كمتر از سطوح پايين كود بود. بنابراين افزايش نيتروژن قابل دسترس گياه زراعي باعث افزايش كارايي زراعي مصرف كود، كاهش قدرت رقابت علف هرز و افزايش عملكرد دانه گندم در تراكم‌هاي بالاي علف هرز مي‌گردد.

In order to study the effect of mallow weed competition and nitrogen (N) rates on grain yield and yield components of wheat cv. Chamran, a field experiment was conducted in 2009. The experiment was designed as a split-plot with three replications and additive series. The N application rates were assigned in the main-plots (50, 100, 150 and 200 kg.N.ha-1) and sub-plots consisted of target common mallow (Mava spp) densities (0, 5, 10, 15 and 20 plant.m-2). Result indicated that, the effect of nitrogen (N) treatments, weed density (WD) and N×WD on grain yield (GY) was significant in 1% probability level. Grain yield decreased significantly as the WD increased. Grain yield reduction in high weed densities was due to lower spike per square meter (Sm-2), grain per spike (GN) and 1000-grain weight. Under the density of 20 mallow plant.m-2, GY, Sm-2, GN, spikelet per spike and 1000-grain weight losses was 27%, 15%, 10%, 6% and 6%, respectively. Wheat grain yield loss attributed to mallow weed ranged from 7 to 32% at 50 kg.N.ha-1 to 9 to 21.8% at 200 kg. N. ha-1. The highest and the lowest weed individual dry weight was belonged to 200 and 50 kg.N.ha-1, respectively. Agronomic N efficiency (ANE) of wheat decreased as the weed density increased. Wheat grain yield in mallow infected plot generally enhanced with N fertilization, while the density of mallow weed increased. Wheat competitiveness, GY and ANE were improved as N rate increased.