تاثير بازتواني قلبي بر كيفيت زندگي بيماران مبتلا به بيماري‌هاي قلبي- عروقي

Effects of a comprehensive cardiac rehabilitation program on the quality of life of patients with cardio-vascular diseases

چكيده مقدمه: كيفيت زندگي به عنوان يك شاخص مهم در بررسي ميزان تاثير مداخلات در بيماري‌هاي قلبي- عروقي است. بهبود كيفيت زندگي يكي از اهداف مهم بيمار براي شركت در برنامه بازتواني قلبي مي‌باشد. در ايران در زمينه تاثير بازتواني قلبي بر كيفيت زندگي بيماران قلبي مطالعات كافي صورت نگرفته است. هدف اين مطالعه، بررسي تاثير بازتواني قلبي بر كيفيت زندگي بيماران قلبي- عروقي بود. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه نيمه تجربي گذشته‌نگر، پرونده 100 نفر از بيماران قلبي مراجعه‌كننده به مركز تحقيقات قلب و عروق اصفهان به روش تصادفي ساده بررسي شد. اطلاعات دموگرافيك شامل اندازه قد، وزن و محيط شكم افراد مورد بررسي قرار گرفت. جهت تعيين ريسك بيماران و تدوين برنامه ورزشي قبل از شروع بازتواني، تست ورزش و اكوكارديوگرافي انجام شد و ظرفيت ورزشي و كسر تخليه بطن چپ محاسبه گرديد. شدت ورزش بيماران بر اساس 60 تا 80 درصد حداكثر ضربان قلب به دست آمده در تست ورزش تعيين مي‌شد. براي تعيين نمره كيفيت زندگي بيماران، پرسش‌نامه استاندارد شده كيفيت زندگي 36-SF توسط فرد آموزش‌ديده براي بيماران تكميل شد. 24 جلسه برنامه بازتواني، هر جلسه شامل گرم كردن، ورزش هوازي، سرد كردن و آرام‌سازي همراه با ارايه رژيم غذايي و 8 جلسه آموزش بيمار در خصوص كاهش عوامل خطر، تحت نظارت تيم بازتواني انجام ‌گرفت. در پايان دوره بازتواني همه آزمون‌ها، آزمايش‌ها و اندازه‌گيري‌ها تكرار ‌شدند. كليه اطلاعات از پرونده بيماران استخراج گرديد و بر اساس گروه سني (زير 65 سال و 65 سال به بالا) و جنسيت توسط نرم‌افزار 12SPSS و با آزمون Independent t-test آناليز شد. همچنين براي مقايسه نمره كيفيت زندگي بيماران قبل و بعد از بازتواني از آزمون Paired t-test استفاده ‌شد. يافته‌ها: پس از بازتواني قلبي، كيفيت زندگي بيماران از نظر بعد فيزيكي شامل عملكرد فيزيكي (002/0 = P)، محدوديت وظايف به علت مشكلات فيزيكي (001/0 > P)، درد (01/0 = P) و نيز سرزندگي (001/0 = P)، بهبود معني‌داري داشت. تفاوت معني‌داري در كيفيت زندگي افراد بالاي 65 سال و زير 65 سال مشاهده نشد (05/0 = P)، ولي كيفيت زندگي زنان نسبت به مردان از نظر عملكرد فيزيكي (03/0 = P) و سلامت روحي (02/0 = P) بهبود بيشتري داشت و در ساير موارد تفاوت معني‌دار نبود (05/0 = P). نتيجه‎گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد كه بازتواني قلبي جامع موجب بهبود كيفيت زندگي بيماران قلبي به ويژه در زنان مي‌شود و افراد مسن به اندازه ساير افراد از بازتواني قلبي سود مي‌برند. كليد واژه‌ها: كيفيت زندگي، بيماران قلبي- عروقي، بازتواني قلبي

Abstract Introduction: Health- related quality of life (HRQOL) is an important factor to evaluate the effects of different interventions on cardiovascular diseases. Improvement in HRQOL is an important goal for individuals participating in cardiac rehabilitation (CR) programs. In Iran, however, published data are lacking in this regard. The purpose of this study is assessing the impact of cardiac rehabilitation (CR) on HRQOL in patients with coronary artery disease (CAD). Materials and Methods: In this queasy-experimental study the files of 100 patients with coronary artery disease (CAD) who were referred to rehabilitation department of Isfahan cardiovascular research center were studied using a randomized sampling method. Demographic data, height, weight and waist circumference were measured. To determine the risk of the disease and designing exercise program, all patients performed an exercise test so that their echocardiography, exercise capacity and ejection fraction were defined before cardiac rehabilitation (CR). Exercise intensity was obtained based on 60 - 80 percent of maximum heart rate during the exercise test. A validated questionnaire called Short-Form 36 Health Status Survey (SF-36) was applied by a trained person to evaluate HRQOL. Cardiac rehabilitation (CR) consisted of 24 sessions each of which included a warm-up, aerobics, a cool-down and relaxation as well as 8 sessions to educate risk factor modification under supervision of rehabilitation team. Finally all the exams were repeated and data was analyzed based on sex and age groups (? 65 and < 65 years) using SPSS12 at level of P < 0.05 via independent t test. To compare the quality of life (QOL) score before initiation and after termination cardiac rehabilitation (CR), paired t-test was used. Results: After cardiac rehabilitation (CR) program, scores of all physical domains of the SF-36 including physical problems, role limitations due to physical problems, vitality and bodily pain improved significantly (P < 0.05) compared to the baseline data. There was not any difference between age groups (? 65 and < 65 years) but women had significantly greater improvement regarding physical problems and mental health (P < 0.05). Conclusion: These results indicate that cardiac rehabilitation (CR) improves the quality of life (QOL) in cardiac patients, especially in women. It was also noted that elderly patients can gain same benefits as other patients. Keywords: Quality of life, Cardiac rehabilitation, Cardiac patient