مقايسه روند متغيرهاي هيدرولوژيكي حوزه آبخيز اترك با استفاده از آزمون هاي ناپارامتري

A Comparison of Trends in Hydrologic Variables in the Atrak River Basin Using Non-parametric Trend Analysis Tests

چكيده 1 شناسايي وجود و يا ن بود روند در جريان رودخانه ها و سيلاب ها به منظور دخالت دادن در تجزيه و تحليل هاي آماري براي برنامه ريزي و مديريت منابع آب و طر احي تاسيسات زيربنايي امري اجتناب ناپذير است . بنابراين در اين پژوهش روند سه متغير آماري دبي متوسط روزانه، حداكثر دبي روزانه و دبي حداكثر لحظه اي در 10 ايستگاه هيدرومتري واقع در حوزه آبخيز اترك در دوره آم اري 1351-1382 با استفاده از آزمون هاي ناپارامتري من- كندال، رو اسپيرمن و تيل- سن مورد مطالعه قرار گرفته است . نتايج پژوهش نشان داد كه آزمون هاي مختلف نتايج مشابهي ار ايه مي دهند . ب ه جز يك ايستگاه، در بقيه ايستگاه هاي مورد مطالعه ، دبي حداكثر لحظه اي داراي سير صعودي بوده ولي دبي متوسط روزانه در همه ايستگاه ها داراي روند نزولي بوده است . دبي حداكثر روزانه در نيمي از ايستگاه ها صعودي و در نيمي ديگر نزولي بوده است . در 70 درصد ايستگاه ها، روند مشاهده شده دبي متوسط روزانه و در 30 درصد ايستگاه ها روند مشاهده شده دبي حداكثر لحظه اي در سطح اطمينان 95 درصد معني دار بوده است . در حالي كه روندهاي مشاهده شده دبي حداكثر روزانه در هيچ كدام از ايستگاه ها در سطح اعتماد 95 درصد معني دار نبوده است. با توجه به نتايج به دست آمده مي توان بيان نمود كه رژيم آب دهي حوزه آبخيز اترك دست خوش تغيير گشته و اين تغييرات باعث كاهش آب دهي حوزه و افزايش شد ت طغيان هاي سيلابي شده است. بنابراين مديران و برنامه ريزان منابع آب م نطقه بايد در تحليل ها، طراحي ها و برنامه ريزي هاي خود به اين مس اله توجه كافي داشته باشند . دلايل اين تغيير رژيم هيدرولوژيكي حوزه آبخيز اترك ممكن است مرتبط با تغيير اقليم و يا تغيير كاربري اراضي باشد كه نياز به پژوهش هاي بيش تر دارد. واژه هاي كليدي : آزمون ناپارامتري، دبي متوسط سالانه، دبي حداكثر روزانه، دبي حداكثر لحظه اي، حوزه آبخيز اترك

Abstract1 Identification of the existence or non-existence of trends in streamflow and floods by the statistical analysis for water resources management and infrastructure designing is an inevitable issue. Thus, in this study, three hydrologic variables of mean daily discharge, maximum daily discharge and peak discharge were analyzed for detection of any probable trend. Using three non-parametric tests including Mann- Kendall, Spearman’s Rho and Thiel-Sen estimators, the trend of hydrologic variables in the Atrak River basin in northeast of Iran was studied for 10 discharge gauging stations during the 1972-2003 period. The results indicated that the three tests proved the same conclusion about trend existence. Except one station, all other stations within the study area show increasing trend for the peak discharge but for the mean daily discharge show opposite trends. For 70 percents of stations, the observed downward trends in the mean daily discharge are significant at 0.05 or lower levels whereas 30 percents of stations exhibit significant upward trend in the annual peak discharge at 0.05 or lower significance levels. None of the stations present a significant downward or upward trend for the maximum daily discharge. Based on the results it can be concluded that the hydrological regime of the Atrak River basin has undergone considerable changes which is indicated by decrease in annual discharge and increase in magnitude of floods. Therefore, water resources management and planning authorities should consider these changes in the assessment, designing and planning processes. The changes in hydrologic regime