برآورد رواناب ناشي از ذوب برف با استفاده از تصاوير ماهواره اي IRS و كاربرد مدل هاي آماري (مطالعه ي موردي: حوزه ي آبخيز زرينه رود)

Estimation of Snowmelt Runoff Using IRS Satellite Data and Statistical Models ( The Case Study: ZARINEROOD Basin)

با توجه به امكان پذير نبودن اندازه گيري ويژگي‌هاي برف در مناطق كوهستاني به دليل صعب العبور بودن، با بكارگيري تصاوير ماهواره اي IRSو استخراج داده‌هاي پوشش برفي در حوزه هاي آبخيز مي توان با استفاده از مدل هاي آماري شامل مدل هاي رگرسيون دو و چند متغيره رواناب ناشي از ذوب برف را برآورد نمود كه در مديريت منابع آب كاربردي فراوان دارد. اين پژوهش در حوزه‌ي آبخيز زرينه رود به دليل برخورداري از موقعيتي ويژه در تامين حجم شايان توجهي از آب مصرفي استان آذربايجان غربي انجام شد. در اين پژوهش افزون بر يافته هاي ناشي از سنجش از دور از داده هاي زميني بدست آمده از ايستگاههاي كليماتولوژي، برف سنجي و هيدرومتري واقع در حوزه‌ي آبخيز زرينه رود نيز بمنظور اريه مدل‌هاي رگرسيوني براي تعيين آورد رودخانه ها استفاده شده است. نتايج بدست آمده از ارزيابي دقت مدل رگرسيوني چند متغيره با استفاده از دو معيار دقت كمي شامل ضريب تبيين ( ²R ) و تفاضل حجم (DV )، مقدار اين معيارها را براي سه ماه مورد مطالعه از سال آبي 2006- 2007 در حوزه‌ي آبخيز زرينه رود به ترتيب برابر 94/0 و 48/13- نشان داد. ارزيابي مدل دو متغيره با استفاده از اين دو معيار نيز، مقدار اين معيارها را در همين بازه زماني به ترتيب برابر 81/0 و 36/19- نشان داد. براي انجام صحت سنجي مدل هاي آماري، سطح پوشش برف از روي تصوير ماهواره اي IRS مربوط به تاريخ ديگري از سال آبي مورد مطالعه برآورد گرديده و سپس براساس معيارهاي RMSE، RE و QE صحت سنجي مدل انجام گرفت كه نتايج مقدار معيار RMSEرا براي مدل دو و چند متغيره به ترتيب برابر 2/0 و 01/0 نشان داد.

Due to difficulties in measurements of snow characteristics in mountainous areas, use of IRS satellite images and extracting information of snow cover in watershed is a common practice. These information can be utilized by statistical models such as bivariable and multivariable regression models to estimate the snow- melting runoff. This research was carried out in Zarinerood (Bokan Dam) watershed in West Azarbayijan Province due to its importance in water resources supply. In this research, in addition to remote sensing data, the data from climatology, snow and hydrological stations are used to present regression models to estimate river runoffs.The results from multivariable regression models with two criteria such as R² and DV (Difference in Volume) for December, January and February of 2006- 2007 in Zarinerood watershed are equal to 0.94, -13. 48, respectively. The bivariable model for R² and DV presented 0.81 and -19.36, respectively. For calibration of statistical models, the level of snow covered areas are measured by IRS satellite images. The results presented based on RMSE, RE and QE cretia. RMSE for bivariable and multivariable regression models is 0.2 and 0.01, respectively.