اثر روش هاي مختلف خاك ورزي بر برخي خصوصيات فيزيكي خاك در تناوب آيش- گندم در شرايط ديم نيمه گرمسيري

The effect of different tillage practices on some physical soil properties in wheat-fallow rotation under subtropical rainfed farming condition

چكيده 1 اعمال روش هاي غيراصولي آماده سازي زمين و به كار نگرفتن ادوات مناسب خاك ورزي موجب تخريب فيزيكي خاك و كاهش بازدهي آن مي شود. به منظور تعيين اثرات روش هاي مختلف خاك ورزي بر روي خصوصيات فيزيكي خاك در تناوب آيش- گندم، پژوهشي در يك قطعه زمين ديم نيمه گرمسيري در گچساران به صورت آزمايش فاكتوريل و طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با 5 تيمار گاوآهن قلمي + هرس ) A : در 4 تك رار به مدت 3 سال اجرا گرديد . تيمارهاي خاك ورزي عبارت بودند از هرس دوار + ) C ،( گاوآهن بدون صفحه برگردان + هرس بشقابي + خطي كار ) B ،( بشقابي+ خطي كار تيمار شاهد ؛ گاوآهن برگردا ن دار + ) E پنجه غازي + هرس بشقابي + خطي كار ) و ) D ،( خطي كار دست پاشي كو د و بذر + پنجه غازي). نتايج به دست آمده نشان داد كه اختلاف معني داري در سطح 1 درصد از نظر جرم مخصوص ظاهري خاك، نوع تيمارها و عمق خاك ورزي و اثر متقابل آ ن ها ، وجود دارد. همچنين از نظر درصد رطوبت خاك در مراحل گل دهي و پر شدن دانه، اثر عمق در هر دو مرحل ه تيمار در مرحله گل دهي در سطح 5 درصد معني دار بود . در مقايسه × و اثر تيمارها و اثر متقابل عمق 1 گرم بر / ب ا ميانگين 49 ) E و D ميانگين مقادير جرم مخصوص ظاهري خاك، اگرچه تيمارهاي 0 سانتي متر كم ترين ميزان - سانتي مترمكعب) كم ترين مقدار را داشتند، اما با گاوآهن قلمي در عمق 1 فشردگي خاك ( 37 نشان داد كه در مرحله گل دهي گندم، بي ش ترين مقدار مربوط به تيمار شاهد و ك مترين مقدار مربوط به 8/ تيمار پنجه غازي است . اما در ادامه فصل زراعي، در مرحله پر شدن دا نه، بيش ترين مقدار رطوبت ( 8 8 درصد ) / گاوآهن قلمي + هرس بشقابي + خطي كار) و كم ترين مقدار ( 2 ) A درصد) مربوط به تيمار مربوط به تيمار شاهد (گاوآهن برگردان دار+ دست پاشي كود و بذر + پنجه غازي) است. با توجه به نتايج به دست آمده مي توان اذعان كرد كه تيمار گاوآهن قلمي موجب ذخيره شدن رطوبت بي ش تري در خاك مي شود. براساس نتايج اين پژوهش ، اعمال تيمار خاك ورزي با گاوآهن قلمي + هرس بشقابي موجب 7 درصد نسبت به تيمار شاهد / افزايش نسبي رطوبت خاك در عمق هاي مختلف نمونه برداري ب ه ميزان 3 گرديد. بنابراين، براي اقليم نيمه گرمسيري كشور و مناطق مشابه قابل توصيه مي باشد. واژ ههاي كليدي: خاك ورزي، خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك، تناوب آيش- گندم

Abstract1 Use of unsuitable tillage practices and undesirable tillage tools has resulted to soil physical erosion and reduction in its fertility. In order to investigate the effect of different tillage methods on soil physical properties in wheat-fallow rotation, a study was conducted in a rainfed subtropical farm in Gachsaran in a factorial-based RCB design with 4 replications and 5 treatments for 3 years. Treatments consisted of A (Chisel plow +Disk harrow + Grain drill), B (Non moldboard plow +Disk harrow + Grain drill), C (Power harrow + Grain drill), D (Sweep + Disk harrow + Grain drill), E or control (Moldboard plow + Hand broadcasting seed and fertilizer + Sweep). The results showed that the effects of depth, treatment and their interaction effects on soil bulk density were significant at 0.01 level. Also, the effects of depth at two stages and the effect of treatment and their interaction at flowering stage on soil moisture were significant at 5% level. Although tillage methods E and D had the lowest effect on soil bulk density (1.49 gr/cm-3), but the lowest soil compaction was observed in the 0-10 cm layer by using chisel plow (1.37 gr/cm-3). Study of treatment effect at flowering stage on soil moisture showed that E and D treatments had the highest and the lowest values, respectively. However, toward the end of cropping season and at the ripening stage, maximum humidity was recorded (8.8%) for A treatment (Chisel plow +Disk harrow + Grain drill) and minimum humidity (8.2%) was observed for E treatment (Moldboard plow + Hand broadcasting seed and fertilizer + Sweep). Considering these results, we can conclude that A method could maintain more humidity in soil. Based on the results, tillage method A (Chisel Plow + Disk harrow) compared to E method resulted in an increase in soil relative humidity in 0-40 cm layer up to 7.3%. Therefore, it could be recommended for subtropical climate of Iran and similar regions. Keywords: Tillage, Soil physical and chemical properties, Wheat-fallow rotation