بررسي ساختار مكاني گونه ملج (Ulmus glabra Hudson) به منظور مديريت پايدار آن (مطالعه موردي: بخش گرازبن جنگل خيرود)

Investigation on the Elm (Ulmus glabra Hudson) Spatial Structure to Apply for Sustainable Management (Case Study: Gorazbon district, Kheirud Forest)

ملج (Ulmus glabra Hudson) يكي از گونه‌هاي با ارزش جنگل‌هاي شمال است كه بر اثر دخالت‌هاي بي‌رويه انساني و شيوع بيماري مرگ نارون در معرض انقراض قرار گرفته است. به منظور مديريت صحيح اين گونه، به شاخص‌هايي نياز است كه به تشريح ساختار فعلي و تغييرات آن در طول زمان بپردازند. در اين تحقيق ضمن معرفي يك دسته از شاخص‌هاي مبتني بر نزديكترين همسايه، ساختار مكاني گونه ملج در بخش گرازبن جنگل خيرود بررسي شد. اين شاخص‌ها به بررسي موقعيت مكاني، اختلاط گونه‌اي و اختلاف ابعاد گونه ملج نسبت به درختان مجاور خود مي‌پردازند. به منظور جمع‌آوري اطلاعات مورد نياز، تعداد 243 قطعه نمونه دايره‌اي شكل با مساحت 1000 مترمربع برداشت و با استفاده از نرم‌افزار Crancod 1.3 شاخص‌هاي مذكور محاسبه شد. مقادير ميانگين شاخص زاويه يكنواخت، اختلاط گونه‌اي و شاخص ابعاد قطر برابر سينه گونه ملج به ترتيب برابر با 54/0، 9/0 و 32/0 محاسبه شد كه نشان دهنده الگوي مكاني تصادفي متمايل به كپه‌اي بوده؛ همچنين اين گونه داراي رقابت دگرگونه‌اي است و به طور كلي نسبت به اكثر همسايگان خود حالت مغلوب دارد. در نهايت مقادير اختلاف مطلق بين دو جنگل مشاهده شده (بخش گرازبن) و شبيه‌سازي شده براي سه شاخص مذكور به ترتيب برابر با %2/21، %2/32 و %14/13 محاسبه شد. بررسي تغييرات ناشي از فعاليت‌هاي مدير جنگل و همچنين بررسي تكامل طبيعي اين گونه براي حفظ تنوع زيستي، كنترل روند انقراض و كاهش آثار زيست محيطي حاصل از انقراض آن بسيار مفيد است.

Elm (Ulmus glabra Hudson) is one of the most valuable species which distribute all over the Caspian forests. Nowadays, elm is considered an endangered species due to intensive human activities and outbreak of Dutch elm disease over the last few decades. To suitable management of elm, there is need to have indices which describe; current structure and its changes across the time. This study besides the description of a family of indices based on nearest neighbor is dealt to quantify the spatial structure of elm in Gorazbon district. These indices investigate the positioning, mixture and DBH dimension of elm in relation to neighborhood trees. The data used in this study collected from 243 circular-shaped sample plots with an area of 1000 m2 and the Crancod (Ver. 1.3) was employed to the data analysis. In this research, in addition to the quantifying of elm spatial structure, deviation between observed and simulated forest was calculated using absolute discrepancy algorithm. The mean values of uniform angle, species mingling and DBH dimension indices for elm in studied forest were accounted for 0.54, 0.9 and 0.32, respectively. These values showed random distributions with a little relative tend to cluster and a high degree of competition with other species and also DBH dimension indicated that elm was conquered in relate to other neighbors. Finally, AD values between observed and simulated forest for the above mentioned indices were calculated 21.2%, 32.2% and 13.14%, respectively. Monitoring of management activities and evolution of forest ecosystems with above-mentioned indices is useful for conservation of biodiversity, controlling of extinction process and decreasing of environmental destructive impacts.