اولويت بندي عمليات كنترل سيلاب از طريق بكارگيري شاخص مكاني سيل حوزه

Promotion of Flood Control Implementation by using Basin Spatial Index

يكي از مهم‌ترين نتايج بهره‌برداري غير اصولي انسان از محيط طبيعي را مي‌توان افزايش پتانسيل سيل‌خيزي حوزه‌هاي آبخيز بر شمرد كه هر ساله خسارات هنگفتي به سرمايه‌هاي ملي‌ كشور وارد مي‌نمايد. به همين منظور با استفاده از مفهوم نمودار مساحت- زمان و بكارگيري مشخصات فيزيكي و هيدرولوژيكي حوزه در يك مدل رياضي، رفتار حوزه آبخيز باغملك در استان خوزستان مورد واسنجي، ارزيابي و شبيه سازي قرار گرفت. سپس توزيع مكاني زيرحوزه‌ها در سطوح هم‌پيمايش تعيين گرديد. در مرحله بعد با توجه به تاثير متقابل توزيع مكاني مساحت زيرحوزه‌ها و پتانسيل سيل‌خيزي آنها در شكل گيري سيلاب حوزه و فرض اجراي عمليات مهار سيلاب در زيرحوزه‌هاي واقع در هر سطح هم‌پيمايش، تاثير آنها روي دبي اوج سيل مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان مي‌دهد كه زيرحوزه‌هاي سطح هم‌پيمايش 5 واقع در بخش مياني حوزه باغملك با 08/21 كيلومتر مربع وسعت، داراي بيشترين تاثير در دبي اوج سيلاب خروجي از حوزه اصلي بوده است. در مقابل، سطوح واقع در نزديكي خروجي نقش بسيار كمتري در دبي اوج داشته است. لذا با تمركز عمليات آبخيزداري و كنترل سيلاب بر اساس اولويت‌هاي تعيين شده، كاهش قابل توجهي در هزينه‌ اجرايي پروژه‌هاي كنترل سيل و مهندسي رودخانه پيش‌بيني مي‌گردد.

On of the most important results of incorrect human activities in natural environment is the increasing of watersheds flooding potential that makes huge damages to the national resources of country every year. For this purpose, the response of Bagh-e-Malek catchment was calibrated, evaluated and simulated in a mathematical model using time-area diagram, hydrologic and topographic properties of the catchment. Then, spatial distribution of sub basins were determined in the catchment isochrones. In the next step, interaction between sub basins spatial distribution and flooding potential of the basin areas and their effects on generation peak flood were analyzed. These operations were modeled with assumption of flood control implementation in the sub basins located on each isochron. The results of this research indicate that the fifth isochron in Bagh-e-Malek catchment with area of 21.08 km2 has had the greatest impact on flood peak at the basin outlet. On the contrary, the sub basins located on isochron near the basin outlet have had less impact on flood peak. As a result, with concentrating on watershed management and flood control activities based on the prioritization on the sub-basins identified, a considerable decrease will be expected in implementation expenses of the flood control and river engineering projects.