بررسي نقش كاربري هاي گوناگون اراضي در ايجاد فرسايش آبكندي در استان فارس

Effect of Different Land Uses on Initiation of Gully Erosion in Fars Province

فرسايش آبكندي به دليل توليد رسوب بسيار زيادتر از فرسايش سطحي و تاثير آن در تخليه ي سريع تر منابع آب زيرزميني و رطوبت خاك نقش به سزايي در كاهش عملكرد محصولات زراعي در منطقه تحت گسترش آبكند و درآمد كشاورزان خواهد داشت. در اين پژوهش اقاليم داراي فرسايش آبكندي بر اساس روش دومارتن بررسي و از هر اقليم، يك منطقه ي شاخص تعيين و 15 آبكند فعال و معرف در آن جهت بررسي انتخاب و با استفاده از عكس هاي هوايي و نقشه هاي توپوگرافي و اندازه گيري هاي مساحت فرسايش آبكندي، مساحت اراضي زراعي، مرتعي، لخت و متروكه و طول جاده ها در آبخيزهاي داراي فرسايش آبكندي موجود در عرصه استان فارس سعي گرديد تا رابطه بين مساحت فرسايش آبكندي به عنوان متغير وابسته با مساحت كاربري هاي ذكر شده به عنوان متغير مستقل با استفاده از روش رگرسيون گام به گام در نرم افزار SPSS بررسي و تحليل گردد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه تغيير مساحت تحت اشغال فرسايش آبكندي رابطه ي مثبت و معني داري در سطح يك درصد با مساحت اراضي لخت، طول جاده و اراضي ديم كم بازده دارد و رابطه منفي با مساحت مرتع دارد. همچنين اين نتايج نشان مي دهد كه در صورت مديريت مناسب مراتع و قرق آن ها مي توان ميزان رواناب و رسوب توليدي را به شدت كاهش داد.

Gully erosion has an important role in decreasing the agricultural yield and income of the farmers in the regions under gully development due to higher sediment production than surface erosion and its impact on the faster drainage of water table and soil moisture. In this research, climates with gully erosion evaluated based on Dimarton method. from each climate, defined a specific area and selected 15 active and representative gullies for examination. Historical evidence including aerial photos, topographic maps, field and lab measurements were used to measure the area of gully erosion, area of different land uses including rangeland, dry land, irrigated cropland, length of roads, vegetation cover and soil characteristics. The correlation of gully erosion as a dependent variable with different land uses as independent variables was determined and analyzed using stepwise method in SPSS software. The results of the research revealed that the variation of the area of gully erosion had a positive and significant relationship in the 1% level with the area of bareland, area of dry land and length of roads and had a negative relationship with the area of rangelands. The results implied that suitable rangeland management and their exclosure would decrease the surface runoff and sediment dramatically.