تعيين محل مناسب احداث سد زيرزميني بر روي قنات(مطالعه موردي قنات دهن چنار حوزه آبخيز كلات شهرستان گناباد)

Determining the suitable site for underground dam construction on Qanat A case of study, Dahanchenar Qanat of Kalat watershed in Gonabad

چكيده 1 قنات يا كاريز از شگفت انگيزترين كارهاي دسته جمعي تاريخ بشري است كه براي آ برساني به مناطق كم آب و تامين آب شرب انسان، دام و زراعت و با كار گروهي و مديريت و برنامه ريزي به وجود آمده است اما يكي از معايب اصلي آن خروج هميشگي آب است. تركيب فن آوري سدهاي زيرزميني با قنات مي تواند روش نويني براي حل اين مشكل ارايه نمايد؛ به اين ترتيب آب قنات در آبرفت پشت سد ذخيره مي گردد و سفره آب زيرزميني تغذيه كننده قنات از نظر كمي بهبود مي يابد؛ اما لازمه به كارگيري اين تكنولوژي انجام بررسي هاي مفصل بر روي قنات جهت تعيين محل مناسب احداث آن است. در اين مطالعه تعيين محل مناسب احداث سد زيرزميني بر روي قنات با انجام يك مطالعه موردي بر روي قنات دهن چنار واقع در حوزه آبخيز كلات شهرستان گناباد مورد بررسي قرار گرفت. براي اين منظور ابتدا بازه هايي از قنات كه پتانسيل اوليه جهت احداث سد زيرزميني را دارا مي باشند، شناسايي و تعيين گرديد؛ سپس در طول باز ههاي مناسب تعيين شده، نقاطي كه شرايط لازم براي احداث سد زيرزميني بر روي قنات را دارا م يباشند به عنوان نقاط پيشنهادي مشخص شد. در انتها مناسب ترين نقطه جهت احداث سد زيرزميني بر روي قنات با استفاده از شاخص ظرفيت آبرفتي شناسايي و تعيين گرديد. نتايج به دست آمده از اين مطالعه نشان داد از حدود 1000 متر طول قنات تحت بررسي تنها 2 نقطه جهت احداث سد زيرزميني وجود دارد كه مناسب ترين آن با استفاده از شاخص ظرفيت آبرفتي قابل تعيين است. واژ ههاي كليدي: قنات، سد زيرزميني، شاخص ظرفيت آبرفتي، حوزه آبخيز كلات گناباد

Abstract1 Qanat or Kariz is one of the most surprising collective works of human history that is used for water supply in water shortage regions in order to provide water for drinking, agriculture and livestock in these regions. One of the main problems of Qanat is permanent exit of water. Use of underground dams on Qanat could produce a new method as a solution for this problem. Thus Qanat water is stored in alluvium behind the dam and improve groundwater reservoir of Qanat. But using this technology requires comprehensive studies to determine the suitable site of underground dam construction on Qanat. In this research in order to determine the suitable sites of underground dam construction, a case study on Dahan Chenar Qanat in Kalat watershed of Gonabad is presented. At first the suitable span of Qanat that has initial conditions for underground dams construction is identified and determined. Then in every one of the length span determined suitable sites that have best conditions for construction of underground dams were proposed. At the final stage for all proposed sites the best point for underground dam construction on Qanat via Alluvial Capacity Index was determined. The results of this study showed from total 1000 m length of surveyed Qanat there are only 2 points for construction of underground dams that are the best point determined via Alluvial Capacity Index. Keywords: Qanat, Underground dam, Alluvial capacity index, Kalat watershed of gonabad