سبك هندي و پنج گنج نظامي

Indian style and Nezami’s Panj Ganj

سبك هندي در اوايل قرن يازدهم در شعر فارسي به وجود آمد. مضمون‌يابي، خيال‌پردازي، باريك انديشي، ايجاز، پارادوكس، تشخيص و از همه مهم تر اسلوب معادله از ويژگي‌هاي اين سبك شعري به شمار مي رفت. در كنار اين سبك و اندكي قبل از آن مكتب‌هاي شعري مختلفي مانند واسوخت (اعراض و روي گرداني از معشوق) هم رايج بود. از آن جايي كه ريشه‌هاي هر سبك و مكتب شعري را مي‌توان در سبك‌هاي شعري پيش از آن پيدا كرد، ريشه ي بسياري از ويژگي هاي سبك هندي به ويژه اسلوب معادله و مكتب واسوخت را هم مي‌توان در سبك هاي قبل از آن به ويژه در سبك آذربايجاني و آثار شعراي برجسته ي اين سبك مانند نظامي و ديگران جست‌وجو كرد. چون از ميان ويژگي‌هاي سبك هندي اسلوب معادله در پنج گنج نظامي كاربرد خاصي دارد، در اين مقاله پس از مقدّماتي ضروري در باب نظامي و سبك هندي و هم‌چنين نگاهي گذرا بر سير واسوخت و اسلوب معادله در ادب فارسي، ظهور و بروز اين ويژگي سبك هندي به همراه واسوخت در پنج گنج نظامي مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

The Indian style of Persian poetry originated in the 11th century. Invention of new themes, fancy, brevity, paradox, personification, and most significantly, parallelism are among the characteristics of this style of poetry. Some other literary schools such as Vasukht, or shunning the beloved, preceded and coexisted with the Indian style. Since one can find the roots of any style or literary school in the preceding ones, one can find the roots of some characteristics of the Indian style, especially parallelism, and the concept of Vasukht, in some preceding styles, such as the Azerbaijani style or in the work of some celebrated poets like Nezamis. Since from among the characteristics of the Indian style, parallelism has a special place in Nezami’s Panj Ganj, after some preliminary words about Nezami and the Indian style and a review of the concept of Vasukht and the history of parallelism in Persian literature, we show the roots of Indian style features and the concept of Vasukht in Nezami’s Panj Ganj.