مقايسه تاثير روش‌هاي بي‌خاك‌ورزي، كم‌خاك‌ورزي و خاك‌ورزي مرسوم بر عملكرد گندم ديم در زمين‌ داراي سنگلاخ منطقه گرمسيري

Comparison of the Effects of No Tillage, Minimum Tillage and Conventional Tillage on Dry Land Wheat Yield in Pebbly Field in Tropical Region

اين تحقيق به منظور مقايسه روش‌هاي مختلف خاك‌ورزي بر عملكرد گندم ديم و در زمين داراي ريگ و قلوه‌سنگ شهرستان باغملك واقع در شمال خوزستان بمدت 3 سال(87-85) و در پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 5 تيمار و 4 تكرار اجرا ‌گرديد. تيمارهاي آزمايشي شامل: (1) گاوآهن قلمي + خطي‌كار، (2) گاوآهن بدون صفحه برگردان‌دار + خطي‌كار، (3) بي‌خاك‌ورزي (كشت با خطي‌كار)، (4) پنجه‌غازي+ خطي‌كار و (5) شاهد (گاوآهن برگردان‌دار+ دستپاشي كود و بذر + پنجه‌غازي) بودند. اين تيمارها شامل روش‌هاي كم‌خاك‌ورزي (تيمارهاي يك و دو و چهار)، بي‌خاك‌ورزي (تيمار سه) و خاك‌ورزي مرسوم (تيمار پنج) مي‌باشند. تجزيه واريانس مركب سه ساله نشان داد كه تفاوت بين روش‌هاي خاك‌ورزي و نيز اثر متقابل روش خاك‌ورزي و سال از نظر درصد رطوبت‌‌‌ خاك در مراحل مختلف ساقه‌دهي، گل‌‌دهي و پر شدن دانه معني‌دار نبوده ولي تفاوت سال‌ها از نظر درصد رطوبت خاك بسيار معني‌دار بود. تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه اختلاف معني‌داري بين تيمارهاي خاك‌ورزي از نظر درصد مواد آلي در عمق‌هاي مختلف و در انتهاي اجراي طرح وجود ندارد. بهرحال عدم تفاوت تاثير روش‌هاي خاك‌ورزي در ميزان مواد آلي با توجه به شرايط سنگلاخي زمين تحليل شده است. همچنين نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه روش‌هاي خاك‌ورزي در عملكرد دانه و ساير صفات زراعي بجز ارتفاع بوته و شاخص برداشت داراي اختلاف معني‌داري بودند. طبق نتايج اين تحقيق هر وسيله‌اي كه بيشتر خاك را برگرداند و ريگ و قلوه‌سنگ بالا آمده در سطح در اثر بارندگي‌هاي فصل قبل را زير خاك ببرد و نسبت خاك به ريگ و قلوه‌سنگ، در سطح كه بستر عمليات كشت و جايگذاري بذر است، را بيشتر نمايد، عملكرد محصول بيشتري دارد. لذا گاوآهن برگردان‌دار در هر سه سال آزمايش كه از نظر ميزان و نحوه توزيع بارندگي متفاوت بودند و يك سال آن (سال سوم) نيز بسيار كم باران بود، بيشترين عملكرد دانه را داشت. متوسط عملكرد سه ساله گندم ديم به ترتيب 1333، 1558، 1190، 1080 و 1787 كيلوگرم در هكتار براي گاوآهن قلمي، گاوآهن بدون صفحه برگردان‌دار، بي‌خاك‌ورزي، پنجه‌غازي و گاوآهن برگردان‌دار بوده است.

The current study was conducted to compare different tillage methods on wheat yield in pebbly dry land areas done within three years (2006-2008) in north Khouzestan (Baghmalek city) in randomized block design with five treatments and four replications. The experimental treatments were:(1)chisel plow +seed-drill, (2)Semi plow(mold board plow with remove mold board)+seed-drill, (3)no-till-drill, (4)sweep plow +seed-drill and (5)conventional method(mold board plow+ broadcasting seed and fertilizer+ sweep plow). These treatments included minimum tillage (treatments 1, 2 and 4), no tillage (treatment 3) and conventional tillage (treatment 5). Complex variance analyses of three years data showed that there was no significant difference between tillage methods and interaction of tillage methods with year in soil moisture content in different plant growth stages (stem, flowering, and filling seeds stages) but years were different in this factor. Variance analyses of data showed that there was no significant difference between different tillage methods in percent of organic materials in different soil depths in the end of the project. However, no difference in tillage methods in the amount of organic material has been analyzed based on the pebbly conditions. The complex variance analyses of data also showed that tillage methods had significant effect on grain yield and other agronomical factors, except plant height and harvest index. According to the results any devices cause to back more gravel and cobblestone into sub soil layer provide more grain yield. Therefore, mold board plow resulted in maximum yield in three experimental years which were different in amount and distribution of rainfall, and also in third year the amount of rainfall was considerably low. The grain yield averages of three years were 1333, 1558, 1190, 1080 and 1787 Kg.ha-1 for chisel plow, semi plow, no-till-drill, sweep plow and mold board plow respectively.