نقش عبدالرضا خان بافقي در بحران يزد در دومين دوره جنگ‏هاي ايران و روس

The Role of Abd-alReza Khan Bafghi at the Yazd Crisis in the Second Round of Iran-Russia Wars

دوميّن دوره جنگ‌هاي ايران و روس در عرصه داخلي فرصتي به برخي شاهزادگان داد تا با استفاده از شرايط موجود در صدد بسط قدرت خويش برآيند. دراين ميان ، نارضايتي عمومي از عملكرد محمّد ولي ميرزا در يزد به شورشي انجاميد كه هدايت آن را عبدالرضاخان بافقي عهده‌دار بود. مقاله حاضر سعي دارد تا مبتني بر شيوه توصيفي- تحليلي ضمن بازكاوي در زمينه هاي اجتماعي اين رخدادها، تحولات متعاقب را در پيوندي با حيات سياسي ايران و رويدادهاي كرمان مورد بحث قرار دهد. در واقع، متاثر از عواملي چون مناسبات قدرت ميان شاهزادگان، بازتاب ضعف حكومت مركزي در تشديد رقابت هاي دروني، و هم زماني و آميزش رخدادهاي يزد با كرمان، شاه و نايب السلطنه را بر آن داشت تا به بهانه حضور نظامي عباس ميرزا در اين مناطق، مقصود خود در هدايت قشون به سرحدات شرقي را مكتوم دارند. بدين ترتيب در شرايطي كه فتح بدون خونريزي يزد و كرمان تاييدي بر بزرگ‌نمايي بحران بود، مرگ بدفرجام عبدالرضاخان نيز سياست‌گزاري فتحعلي شاه در اداره امور و تاديب عمال به جاي رسيدگي به تخلّفات شاهزادگان را نمودار ساخت.

Iran’s engagement in its second round of wars against Russia, in the domestic arena, provided an opportunity for some members of the ruling family to take advantage of the situation and extend their extortion. Under such circumstances, public dissatisfaction about the misconducts of Mohammad Vali Mirza in Yazd led to a riot which was directed by Abd-Alreza Khan Bafghi. The present research aims to offer a descriptive-analytic discussion of the subsequent upheavals concerning the political history of Iran and Kerman while presenting a new insight for the social backgrounds of the recent events. Influenced by factors such as the power relations among the ruling family, the reflection of the central government’s weakness for aggravating the domestic rivals, and the simultaneity as well as the amalgamation of Yazd events with that of Kerman, the king and his to-be-successor prince decided to conceal their decision of dispatching army to the eastern borders under the pretext of the military presence of Abbas Mirza in these regions. All in all, while the conquest of Yazd and Kerman without any bloodshed was an indication of the lack of a severe crisis, the sad death of Abd-Alreza Khan manifested the policies adopted by king Fatah Ali Shah in coping with the problems and punishing the inferiors instead of dealing with the infringements made by the royal family.