بررسي لزوم قولنامه در فقه اماميه

The Review of the Irrevocability of the Letter of Promise in Imamie’s Fegh

ارزش و اعتبار قولنامه پيش از سال 1357 در ايران چندان مورد ترديد دادرسان دادگاه‌ها نبود. امّا پس از پيروزي انقلاب اسلامي، لزوم وفاي به اين نوع از قرارداد، دچار چالش گرديده و مورد بحث قرار گرفت و به دنبال صدور بخشنامه شوراي عالي قضايي وقت، اكثريت قضات، اين قبيل اسناد را فاقد اعتبار دانستند و قولنامه‌ به تدريج جاي خود را به مبايعه‌نامه‌ داد. قولنامه را نبايد با فروش‌نامه قطعي اشتباه گرفت. قولنامه عبارت از سندي است كه متضمن قرارداد تعهد به واقع ساختن بيع در آينده بوده و به عنوان توافق به انتقال، مصداقي از شروط ابتدايي و مستقل از عقود معين است كه صحت آن مورد اختلاف علماي شيعه مي‌باشد و مشهور فقها، اينگونه شروط را بي‌اعتبار دانسته و عده كمتري از ايشان، حكم به صحت آن داده‌اند كه با توجه به دلايلي كه اقامه گرديده، عقيده دوم ظاهراً صحيح‌تر است و دلايل فقهي لازم، براي پذيرش اعتبار شرط ابتدايي و قولنامه به عنوان مصداق مهم آن، وجود دارد.

Before 1978, in Iran the value and validity of the letter of promise was not much doubted by the court judges; but, after Islamic Revolution in Iran, the pacta sunt servanda of fulfilling such contracts has been challenged and discussed. Following the issuance of a circular by the then Judicial High Council, the majority of judges rendered these documents invalid. Thus, the letter of promise was gradually replaced by the letter of sale. Nevertheless, a letter of promise should not be mistaken for an executed letter of sale. In fact, it is a document which guarantees the obligation to fulfill a sale in the future and as an agreement to transfer, it is a sample of primary conditions and is independent of nominated contracts, whose validity is disagreed upon by Shi’ite religious scientists such that majority of jurists consider these conditions invalid and only a few of them have rendered it valid. With consideration of the presented reasons, it seems that the second opinion is more correct and that there exist necessary jurisprudence reasons for accepting the validity of a primary condition and the letter of promise as its important sample.