بررسي تغييرات شوري و قلياييت خاك در اثر پخش سيلاب بر آبخوان پلدشت

Study on the effect of poldasht flood spreading scheme on the soil salinity and alkalinity

در حال حاضر، در مناطقي از كشور سامانه‌هاي پخش سيلاب به عنوان پروژه آبخوان داري در حال بهره‌برداري مي‌باشد. در اين پروژه‌ها، پخش حجم زيادي از سيلاب محتواي املاح و بار معلق در سطح زمين، به مرور زمان مي‌تواند سبب تغييراتي در بعضي از خواص فيزيكي و شيميايي خاك از جمله شوري و قلياييت گردد. با توجه به اينكه برآيند نتايج حاصل از پروژه‌هاي پخش سيلاب در نقاط مختلف، متفاوت است، ضرورت دارد ميزان اين تغييرات و روند آن در طول زمان بررسي گردد و با استفاده از نتايج بررسي‌هاي به ‌عمل آمده روش مناسبي در راستاي افزايش بهره‌وري اين طرح‌ها ارايه شود. در اين تحقيق اثرات پخش سيلاب بر روند تغييرات شوري و قلياييت خاك در عرصه‌هاي پخش سيلاب بر آبخوان پلدشت واقع در استان آذربايجان غربي و در مقايسه با مناطق شاهد طي پنج سال مورد ارزيابي و سنجش قرار گرفته است. براي اين كار در حد فاصل نهرهاي گسترش سيلاب، سه نوار اول كه سيل‌گيري شده‌اند، به تعداد شش نمونه در هر نوار و از سه عمق 20-0، 40-20 و 60-40 سانتي‌متري خاك به همراه لايه رسوب و زمين شاهد نمونه برداري شده و شوري و قلياييت خاك اندازه‌گيري ‌شدند. براي مقايسه ميانگين‌ها، از آنجايي كه داده‌ها داراي توزيع نرمال نبودند از آزمون‌هاي غير پارامتري استفاده ‌شد. نتايج تحقيق به ايجاد تغييرات معني‌دار در نسبت جذب سطحي سديم و شوري خاك در نوارهاي پخش رسيده به طوري كه منجر به افزايش اين عوامل شده است.

Presently, flood-spreading schemes are used as aquifer management projects in the country. In these projects, spreading a large volume of floods containing salts and suspension load on the spreading network, it may lead to some differences in soil salinity and alkalinity. So it is necessary to study the amount and the trend of these differences in time in order to produce the suitable method to increase the utility of such designs. This research was conducted by the aim of study and determining the effect of flood spreading on the trend of salinity and alkalinity differences on the Poldasht station located in West Azarbaijan evaluated by comparison with control during 5 years, measuring soil physical and chemical properties such as EC and SAR among spreading channels of three lines of flooded, 6 sample from each line and 3 depth of soil 0-20, 20-40 and 40-60 cm gathered with sediment soil and control points. The data obtained were analyzed by t-student method if their statistical distributions are normal otherwise a non-parametric method was used. Results showed soil salinity and alkalinity were not differed significantly during 5 years. Among the lines and soil profile depth these factors were differed significantly. Soil EC and SAR showed significantly differences between lines during time.