ارزيابي تحمل به خشكي ژنوتيپ‌هاي گندم دوروم بر اساس شاخص‌‌هاي تحمل به خشكي

Evaluation of Drought Tolerance in Durum Wheat Genotypes Using Drought Tolerance Indices

به منظور ارزيابي لاين‌‌هاي تحمل‌كننده تنش خشكي گندم دوروم، تعداد 49 لاين به همراه رقم آريا به عنوان شاهد، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با دو تكرار در دو شرايط تنش و بدون تنش در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گنبد مورد بررسي قرار گرفتند. در اين بررسي شش شاخص تحمل خشكي شامل شاخص حساسيت به تنش، شاخص تحمل، شاخص بهره‌وري متوسط، شاخص تحمل تنش، شاخص ميانگين هندسي بهره‌وري و ميانگين هارمونيك بر اساس عملكرد دانه لاين‌ها در محيط تنش و بدون تنش محاسبه شدند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس عملكرد دانه در شرايط تنش و بدون تنش نشان داد كه اختلاف معني‌داري بين لاين‌‌هاي مورد بررسي وجود داشت. بيشترين ميانگين عملكرد دانه در شرايط تنش و بدون تنش به ترتيب متعلق به لاين‌هاي SULA/AAZ-5//CHEN/ALTAR… ( 445گرم در مترمربع) و LIRO-3/LOTAIL-6 (529گرم در مترمربع) بود. بيشترين ميانگين بهره‌وري، شاخص تحمل تنش، ميانگين هندسي بهره‌وري و ميانگين هارمونيك متعلق به لاين SULA/AAZ-5//CHEN/ALTAR… و بيشترين شاخص تحمل و حساسيت به تنش به ترتيب متعلق به لاين‌هاي CNDO/PERIMADUR//HAI-OU-17/3/SNITAN و R143/RUFF//STIL/3/YAV79/4/SHAWA/MALD/… بود. نتايج حاصل از مطالعه همبستگي بين شاخص‌‌ها و ميانگين عملكرد دانه در شرايط تنش و بدون تنش نشان داد كه مناسب ترين شاخص‌ها براي غربال كردن لاين‌ها در شرايط تنش و بدون تنش شاخص‌هاي بهره وري متوسط، تحمل تنش، ميانگين هندسي بهره‌وري و ميانگين هارمونيك هستند.

To evaluate drought tolerance in durum wheat, 49 lines along with one check cultivar Aria, were studied in an RCBD with two replications under drought stressed (rainfed) and non-stressed conditions at the Gonbad Agricultural Research Station, Golestan, Iran. Six drought tolerance indices, i.e. Stress Susceptibility Index (SSI), Tolerance Index (TOL), Mean Productivity (MP), Stress Tolerance Index (STI), Geometric Mean Productivity (GMP) and Harmonic Mean (HM) were calculated based on grain yield under stressed (Ys) and non-stressed (Yp) conditions. The analysis of variance of the data showed significant difference between genotypes. Lines SULA/AAZ-5//CHEN/ALTRA… and LIRO-3/LOTAIL-6 had the highest grain yield under stressed (447 gm-2) and non-stressed (529 gm-2) conditions, respectively. The highest MP, GMP, STI and HM were observed in line SULA/AAZ-5//CHEN/ALTRA…, but lines CNDO/PERIMADUR//HAI-OU17/3/SNITAN and R143/RUFF//STIL/3/YAV79/4/SHAWA/MALD/… had the greatest TOL and SSI, respectively. The correlation coefficients between tolerance indices and mean yield under stressed and non-stressed conditions revealed that the most effective indices for screening under these conditions were MP, STI, GMP and HM.