تنوع ژنتيكي صفات مورفو لوژيكي و فيزيولوژيكي در لاين‌هاي گندم دوروم

Genetic Variation of Morphological and Physiological traits in Durum Wheat Lines

به منظور بررسي تنوع ژنتيكي تعدادي از لاين‌هاي گندم دوروم، تعداد 102 لاين خالص از كلكسيون گندم بخش تحقيقات غلات موسسه تحقيقات اصلاح و نهال بذر دريافت و در سال زراعي 88-1387 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج در قالب طرح اگمنت (Augmented) شامل شش بلوك به همراه چهار رقم شاهد (ياوارس، آريا، دنا و شتردندان) مورد ارزيابي قرار گرفتند. در زمان‌هاي مناسب از صفات مختلف مورفو لوژيكي و فيزيولوژيكي يادداشت‌برداري به عمل آمد. نتايج تجزيه واريانس صفات نشان داد كه ژنوتيپ‌ها از نظر اكثر صفات، اختلاف معني‌داري با يكديگر داشتند. همبستگي عملكرد دانه با صفات عملكرد بيولوژيك، رسيدگي فيزيولوژيك، تعداد دانه در سنبله و طول سنبله مثبت و معني‌دار بود. رگرسيون چند متغيره خطي نشان داد كه صفات عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت و تعداد روز تا ظهور سنبله حدود 84 درصد از تغييرات ميانگين عملكرد را در اين لاين‌ها توجيه مي‌كنند. نتايج تجزيه عليت نشان داد كه اثر مستقيم عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت بر عملكرد دانه مثبت و بالا بود ولي تعداد روز تا ظهور سنبله فقط اثر غير مستقيم و منفي از طريق عملكرد بيولوژيك بر ميانگين عملكرد دانه داشت. تجزيه خوشه‌اي بر اساس روش Ward با استفاده از ضريب مجذور فاصله اقليدسي، ژنوتيپ‌ها را به چهار گروه تقسيم‌بندي كرد. نتايج اين بررسي حاكي از آن است كه صفاتي مانند روز تا ظهور سنبله و عملكرد بيولوژيك را مي‌توان به عنوان شاخص انتخاب در برنامه‌هاي به نژداي و به منظور بهبود عملكرد دانه در گندم دوروم مورد استفاده قرار داد.

To study the genetic variation in some durum wheat lines, 102 pure lines from wheat Collection of Cereal Research Department, Seed and Plant Improvement Institute were evaluated using augmented design in six blocks with four durum whear check cultivars (Yavaros, Arya, Dena and Shotordandan) in the experimental field of Faculty of Agriculture, Islamic Azad University, Karaj Branch, during 2008-2009 cropping season. Morphological and phisyological traits were recorded during the growth period. Analysis of variance of the data indicated significant differences among the genotypes for most traits. Correlation between grain yield and biological yield, day to physiological maturity, grain/spike and spike length was positive and significant. Linear regression indicated that biological yield, harvest index and day to heading explained 84% of yield means variance among the lines. Path analysis results showed a direct positive and high effect of biological yield and harvest index on grain yield, but day to heading had an indirect and negative effect on grain yield. The accessions were divided into four groups by cluster analysis based on Ward method, using squared euclidian distance coefficient. Results demonstrated that traits such as day to heading and biological yield could be used as selection indices in breeding programs for grain yield improvement in durum wheat.