نقد و بررسي نظريه «تحول انقلابي» جانسون

A critique of Johnsonʹʹs Theory: Revolutionary Change

يكي از نظريه‏هايي كه در مكتب كاركردي درباره انقلاب عرضه شده، نظريه چالمرز جانسون است. وي با اتكا به جامعه‏شناسي كاركردگرا، زمينه‏هاي بروز يك انقلاب را توضيح مي‏دهد. ولي خود انقلاب را با تحليلي روان‏شناسانه بازمي‏شناساند. از سوي ديگر، انقلاب اسلامي ايران، به عنوان يكي از شكوهمندترين و فراگيرترين انقلابات در دنيا، همواره مورد توجه صاحب‏نظران بوده است و تحليل‏ها، تبيين‏ها و توصيف‏هاي متعددي از آن به عمل آمده است. برخي درصددند تا با استفاده از نظريه جانسون و با مقايسه و تطبيق شرايط خاص حاكم بر ايران عصر پهلوي، چنين نتيجه بگيرند كه الگوي تحليل «تحول انقلابي» جانسون تا حد زيادي با انقلاب اسلامي مطابقت دارد. در حالي كه نظريه «تحول انقلابي» جانسون ضمن ناديده گرفتن نقش رهبري در انقلاب، در سه زمينه معناشناسي، روش‏شناسي و نظريه‏سازي، داراي ضعف‏هاي اساسي مي‏باشد. اين پژوهش، تا با نقد اين ديدگاه با استفاده از روش تحليلي ـ توصيفي و شيوه كتابخانه‏اي، با نقد نظريه «تحول انقلابي» جانسون، انقلاب اسلامي را به عنوان پديده‏اي ماوراي اين تحليل‏ها مورد بررسي قرار دهيم.

Chalmers Johnsonʹs theory is one of the theories about revolution adopted by the functionalist school. Based on functionalist sociology, Chalmers explains the grounds for the break out of the revolution, but he uses psychological analysis to recognize the revolution. On the other hand, the Islamic Revolution of Iran, being one of the most glorious and widely known revolutions in the world, has attracted the attention of the scholars so that they proposed several analyses, explanations, and descriptions about it. Using Johnsonʹs theory and applying it to the especial conditions governing Iran during Pahlavi period, some come to think that Johnsonʹs model of analyzing "revolutionary change" is to the most part, similar to that of the Islamic Revolution, whereas Johnsonʹs "revolutionary change" theory greatly suffers from epistemological, methodological, and theorizing weaknesses and ignores the role of leadership in revolution. The present paper which sheds light on the Islamic Revolution as a phenomenon which stands higher than these analyses and analyzes Johnsonʹs theory of "revolutionary change", criticizing the aforementioned viewpoint by using a descriptive-analytical and library method.