معرفي كيف آموزشي نجات(وسيله‌اي آموزشي جهت آشنايي با مواد مخدر و مشروبات الكلي)

Introducing educational package of safety (An educational tool to get familiar with drugs and drinks

نقش وسايل آموزشي در افزايش ميزان يادگيري و بهبود فرايند ياددهي – يادگيري بر كسي پوشيده نيست. وسايل آموزشي به كليه مواد و وسايل و ابزارهايي اطلاق مي‌شود كه شرايط را براي يادگيري فراگيران آسان‌تر و پايدارتر مي‌كنند(1). امروزه همراه با پيشرفت فناوري و اطلاعات، وسايل آموزشي نيز دچار تحول و دستخوش تغييرات فراواني شده است به گونه‌اي كه امروزه طيف وسيعي از وسايل آموزشي الكترونيك و غير الكترونيكي در اختيار مدرسان قرار دارد و آنها با توجه به تنوع و گوناگوني اين وسايل، بسته به شيوه آموزشي خود، نوعي خاص از اين وسايل را جهت بهبود فرآيند ياددهي – يادگيري به كار مي‌برند(2) «كيف نجات» وسيله‌اي آموزشي است كه توسط پژوهشگر طراحي شده و به منظور آموزش و آشنايي گروه‌هاي هدف، با مواد مخدر و مشروبات الكلي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كلمه «نجات» از اولين حرف واژه نام خانوادگي پژوهشگر « نجفي» و كلمه‌هاي «آموزش» و «تجربه» تشكيل شده است. استفاده از اين وسيله آموزشي از سال 1378 تا كنون در تعداد زيادي از دانشگاه‌هاي علوم پزشكي به منظور آموزش روانپزشكان، روانشناسان، دانشجويان پزشكي و غير پزشكي، روانشناسان، آموزگاران، دانش آموزان و والدين آنها و جهت آشنايي و آگاهي با مواد مخدر و مشروبات الكلي و همچنين جهت افزايش اعتماد به نفس و دانش مرتبط با مهارتهاي مقابله با سو مصرف اين مواد، مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين كيف حاوي مواد مختلف و متنوعي شامل انواع مشروبات الكلي، مواد مخدر و مواد روان‌گردان (از قبيل كوكايين، هرويين، حشيش، گراس، ترياك و قرص‌هاي ترياك، شيشه، كراك) نمونه‌هاي مشابه‌سازي شده هر كدام از اين مواد كه در كارگاه‌هاي آموزشي بسته به زمان ارايه، جهت تكميل موارد آموزشي و افزايش توانمندي‌هاي شركت كنندگان در جهت تشخيص مواد اصلي از موارد مشابه مورد استفاده قرار مي‌گيرد. علاوه بر اين، كيف حاوي كتاب‌ها و جزواتي در ارتباط با مواد مخدر نيز هست كه در طول جلسه آموزشي به فراگيران معرفي مي‌شود. از ديگر محتويات اين كيف مي‌توان به انواع و اقسام داروهايي كه جهت ترك اعتياد به مواد مخدر و روان‌گردان به كار مي‌روند مانند آمپول بوپرونورفين و قرص‌هاي تيوريدازين، شربت پرومتازين و كپسول‌هاي نالتروكسان و فلوگزتين اشاره كرد. پژوهشگر در هر جلسه آموزشي در حين معرفي موارد مختلف از مواد مخدر و روان‌گردان و مشروبات الكلي و توضيح شفاهي در مورد اين مواد، نمونه‌هايي از آنها را به فراگيران نشان مي‌دهد. جهت ايجاد تنوع و دلپذيرتر شدن محيط آموزشي و افزايش ميزان يادگيري در طول جلسه آموزشي از وسايل جانبي ديگري كه اغلب از وسايل سرگرم‌كننده هستند- مانند عروسك‌هاي خاص نيز استفاده مي‌شود. از نكات قابل توجه در معرفي اين كيف مي‌توان به تنوع محتويات آن اعم از انواع مواد مخدر و روان‌گردان، مشروبات الكلي،كتاب‌ها و‌اسلايدهاي آموزشي اشاره كرد. لازم به ذكر است كه با توجه به تنوع و تفاوت گروه‌هاي هدف، شيوه آموزش و استفاده از اين وسيله، بر حسب اهداف آموزشي متناسب با اين گروه‌ها، متفاوت مي‌باشد. علي‌رغم تنوع گروه‌هاي هدف شركت‌كننده در كلاس‌ها و كارگاه‌هاي آموزشي، ارزشيابي‌هاي انجام شده حاكي از رضايت‌مندي فراگيران از اثر بخشي و جذابيت محتويات اين كيف مي‌باشد. مقرون به صرفه بودن اين وسيله آموزشي و منحصر بفرد بودن و جذابيت آن و همچنين اثربخشي بالاي آن اين وسيله آموزشي را به يك ابزار مناسب جهت تسهيل فرآيند ياددهي يادگيري تبديل كرده است. از مشكلات عمده در مراحل آماده‌سازي اين وسيله كمك آموزشي، مي‌توان به تهيه انواع مواد روانگردان، مخدر و مشروبات الكلي اشاره كرد. با توجه به عدم دسترسي به اين محصولات و غير قانوني بودن خريد و فروش آنها، مجوزهاي قانوني نياز بود كه تهيه و تنظيم اين مجوزها پژوهشگر را با مشكلات عديده‌اي روبرو مي‌ساخت كه پيگيري و همكاري گروه‌هاي قضايي و انتظامي را طلب مي‌كرد. و خوشبختانه با توجه به همكاري‌هاي مسوولين مشكلات ذي ربط حل گرديد. با توجه به رضايت گروه هدف از افزايش آگاهي نسبت به مواد مخدر و روان‌گردان و مشروبات الكلي و همچنين با توجه به جذابيت و قابل استفاده بودن اين وسيله و وجود توانمنديهاي خاص و جذابيت‌هاي قابل توجه آن و با توجه به اين موضوع كه استفاده از اين وسيله مي تواند به به عنوان ابزاري، در مبارزه مستقيم و غير مستقيم با مواد مخدر و اعتياد بكار شود، لذا كاربرد آن براي ساير گروه‌هاي آموزشي و حتي استفاده از آن به عنوان الگويي براي تدريس در ساير دروس و رشته‌ها پيشنهاد مي‌شود. از آنجايي كه در تهيه اين ابزار آموزشي سعي برآن بوده است كه قابل تعميم و تكثير بوده و نيازهاي مربيان و فراگيران مختلف را برآورده كند لذا كيف‌هاي مشابه جهت آموزش موارد اورژانس و حوادث غير مترقبه نظير سيل و زلزله و حمله‌هاي شيمايي نيزيشنهاد مي‌گردد.