بررسي تاثير آموزش برنامه خود مراقبتي به شيوه بحث گروهي بر دانش و عملكرد دختران نوجوان ديابتيك مراجعه كننده به انجمن ديابت ايران

The effect of self care program education through group discussion method on knowledge and practice in diabetic adolescent girls referring to Iranian Diabetes Society

مقدمه: ديابت بيماري مزمني است كه به رفتارهاي خودمراقبتي ويژه‌اي تا پايان عمر نيازمند است. از طرفي مطالعات نشان داده‌اند كه بهبود دانش و عملكرد مبتلايان به ديابت به معناي بهبود وضعيت متابوليكي است و جهت بهبود وضعيت متابوليكي ارايه آموزش كافي درباره خودمراقبتي از طريق روش‌هاي فعال كه با درگير كردن مبتلايان به ديابت در آموزش همراه است الزامي است لذا اين مطالعه با هدف تعيين تاثير آموزش برنامه خود مراقبتي به شيوه بحث گروهي بر دانش و عملكرد دختران نوجوان ديابتيك مراجعه كننده به انجمن ديابت ايران انجام شده است. روش‌ها: اين پژوهش يك مطالعه نيمه تجربي است كه در سال 1388-1387 و با انتخاب 80 دختر نوجوان 15 تا 19 ساله مبتلا به ديابت (40 نفر گروه آزمون و 40 نفر گروه شاهد) در انجمن ديابت ايران انجام شده است. بعد از گردآوري اطلاعات حاصل از مرحله قبل از مداخله با استفاده از پرسشنامه دانش، عملكرد و نيازسنجي آموزشي در هر دو گروه، برنامه خود مراقبتي طراحي شد و سپس برنامه خود مراقبتي طي 8 جلسه بحث گروهي براي گروه آزمون اجرا شد. سپس بلافاصله و يك ماه بعد از پايان مداخله مجدداً دانش و عملكرد دختران نوجوان ديابتيك در هر دو گروه آزمون و شاهد اندازه‌‌گيري شد. پس از جمع‌آوري داده‌ها، با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌هاي آماري، كاي دو، T مستقل، repeated measures و t زوجي داده‌هاي حاصله تجزيه و تحليل شد. نتايج: نتايج حاصله پس از تجزيه و تحليل داده‌ها نشان داد كه با آزمون t مستقل و كاي دو (05/0p < ) دو گروه آزمون و شاهد از نظر گزينه‌هاي اطلاعات دموگرافيك (سن، قد، وزن، شغل پدر و...) همسان بودند. در گروه آزمون در مقايسه بين قبل، بلافاصله و يك ماه بعد از پايان مداخله تفاوت معناداري در جهت افزايش نمره دانش و عملكرد مشاهده شد (0001/0p > ) اما اين اختلاف در گروه شاهد معنادار نشد (05/0p < ) و نيز آزمون t مستقل (05/0p < ) تفاوت معناداري در زمينه دانش و عملكرد بين دو گروه آزمون و شاهد قبل از مداخله نشان نداد. بلافاصله و يك ماه بعد از پايان مداخله بين دو گروه با آزمون ،t مستقل اختلاف معناداري از نظر ميانگين نمره دانش و عملكرد ديده شد (05/0p > ). نتيجه‌گيري: به طور كلي نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه آموزش برنامه خودمراقبتي به شيوه بحث گروهي در بهبود دانش و عملكرد دختران نوجوان ديابتيك موثر بوده است و پيشنهاد مي‌شود آموزش رفتارهاي خودمراقبتي به شيوه بحث گروهي به عنوان يك روش موثر جهت بهبود دانش و عملكرد نوجوانان مبتلا به ساير بيماري‌هاي مزمن به كار گرفته شود.

Introduction: Diabetes is a chronic illness which needs specific self care behaviors to the end of life. On the other hand, studies have shown that improvement in knowledge and practice of diabetic patients brings about improvement of metabolic status for which self care education specially with active method (active involvement of diabetic patients) is necessary. So, this study has been conducted to determine the effect of self care program with group discussion on knowledge and practice of diabetic adolescent girls referring to Iranian Diabetes Society. Methods: This research is a quasi experimental study conducted on 80 diabetic adolescent girls aged 15-19 (40 as experiment and 40 as control group) in Iranian Diabetes Society in 2008-2009. Self care program was designed after data had been collected in pre intervention stage by questionnaires of knowledge and practice as well as educational needs assessment in both groups, and then, self care program was administrated through 8 discussion sessions for experiment group. Finally, the same questionnaires were completed for experiment and control groups of diabetic adolescent girls once just after and one month after intervention again. The collected data were analyzed through SPSS 15 with statistical tests of X2, Independent Sample T test, Repeated Measures and Paired T test. Results: Results showed no significant differences between experiment and control groups in demographic characteristics(age, height, weight, father’s job etc.) through Independent Sample T test and X2 .In experiment group, there was a significant increase in scores of knowledge and practice compared to before, just after and one month after intervention (p < 0.0001) .But this difference was not significant in control group (P > 0.05) and Independent T-test showed no significant difference in knowledge and practice between experiment and control groups before intervention(p > 0.05). There was a significant difference in mean scores of knowledge and practice just after and one month after intervention between two groups of experiment and control shown by Independent T-test (p < 0.05). Conclusion: Generally ,the results showed that performing self care program by group discussion was effective on increasing knowledge and practice of diabetic adolescent girls and it is suggested to handle teaching self care behavior program by group discussion as an effective method to improve knowledge and practice in other adolescents with chronic diseases.