دشت قيچاق : بررسي جغرافيايي و تاريخي (57-75)

dasht-kipgak:a geographical and historical survey(57-75)

چكيده دشت قپچاق، نامي است كه در متون جغرافيايي و تاريخي دوره اسلامي بر دشت وسيع واقع در شمال غربي آسيا، غرب قزاقستان و جنوب روسيه امروزي (استپ‌هاي اوراسيا) اطلاق شده است. تتبع در منابع نشان مي‌دهد كه نام اين دشت در منابع به اشكال مختلفي آمده است. به‌رغم بسامد قابل توجه اين اسم در منابع، به ويژه از قرن پنجم هجري به بعد، آگاهي‌هاي مختصر و اشاره‌وار موجود، تصور دقيقي درباره حدود جغرافيايي اين دشت به دست نمي‌دهد؛ با اين حال مشخص است كه اتحاديه‌اي از قبايل قپچاق تا زمان استيلاي مغولان بر اين سرزمين در اوايل قرن هفتم هجري، در اين دشت سكونت و تسلط داشته‌اند. عدم تشكيل دولت و قدرت مركزي در دشت قپچاق با مرزها و ثغوري مشخص، پراكنده بودن قبايل در اين دشت وسيع و نيز استمرار زندگي بدوي آنان در طول حدود دو قرن تسلط آنها بر آن، از جمله موانع مهمي است كه تعيين دقيق حدود و ثغور آن را دشوار مي‌سازد.

DASHT-I |_P1A|: A Geographical and Historical Survey Mahdi Ebadi Faculty Member, Payam-e Noor University, Center of Tehran, Tehran, Iran Zeinab Fazli PhD Candidate, Department of History & Civilization of Islamic Nations, University of Tehran, Tehran, Iran Dasht-i |ip´aI is a name used in the Islamic geographical and historical sources for the vast plains of northwest Asia, West Kazakhstan and southern present-day Russia (Eurasian steppes). Research in the Sources indicates that this name appears in various forms. Despite the high frequency of the name in the sources, especially from the fifth/eleventh century onwards, because of the existing brief and concise information, it is not possible to conceive the geographical borers of this plain. However, it is clear that this plains up to the Mongol domination in the early seventh/thirteenth century, inhabited and dominated by the confederation of the |ip´aI (Kipchak) tribes. Reasons such as non-existence of a State and the central power with known Territories and clear frontiers in Dasht-i |ip´aI, scattering of the |ip´aI tribes in the vast plains and the continuation of nomadic life of |ip´aI s during nearly two centuries of their domination on the steppes, are the major obstacles that make it difficult to determine exact borders of Dasht-i |ip´aI. Keywords: Historical geography, Dasht-i |ip´aI, |ip´aI Turks/ |ip´aIs.