مقايسه تاثير نقشه‌كشي مفهومي باليني و فرايند پرستاري در توسعه مهارت‌هاي تفكر انتقادي دانشجويان پرستاري

Compression the Effect of Clinical Concept Mapping & Nursing Process in Developing Nursing Students’ Critical Thinking Skills

مقدمه: ارتقاي آموزش بالين و تفكر انتقادي در عرصه نظام آموزش علوم پزشكي كشور همچنان به عنوان چالشي جدي و در خور توجه باقي مانده است. صاحب‌نظران آموزشي معتقدند كه جايگزيني روش‌هاي تدريس اثربخش در آموزش باليني نظير نقشه‌كشي مفهومي باليني با فرايند پرستاري مي‌تواند يكي از راه‌كارهاي عملياتي در جهت توسعه مهارت‌هاي تفكر انتقادي در دانشجويان پرستاري باشد. بنابراين اين پژوهش با هدف مقايسه تاثير نقشه‌كشي مفهومي باليني و فرايند پرستاري در توسعه مهارت‌هاي تفكر انتقادي دانشجويان پرستاري انجام شده است. روش‌ها: اين مطالعه يك مطالعه تجربي از نوع كار آزمايي باليني است. نمونه‌ها شامل 41 دانشجوي پرستاري روزانه ترم 4 دانشكده پرستاري و مامايي اصفهان بودند كه به طور تصادفي در دو گروه فرايند پرستاري و نقشه‌كشي مفهومي باليني قرار گرفتند. از دانشجويان در هر دو گروه خواسته شد تا در طي كارآموزي هر هفته يك نقشه مفهومي يا يك فرايند پرستاري براي فرد مبتلا به بيماري تهيه كنند. همچنين دانشجويان در روز اول، آخر و يك ماه بعد از كارآموزي به عنوان مبنايي براي اندازه‌گيري مهارت‌هاي تفكر انتقادي به سوالات آزمون مهارت‌هاي تفكر انتقادي كاليفرنيا- فرم ب در مدت 45 دقيقه پاسخ دادند. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از آزمون آناليز واريانس با داده‌هاي تكراري استفاده شد. نتايج: يافته‌ها حاكي از آن بود كه دانشجويان شركت‌كننده در گروه نقشه‌كشي مفهومي باليني در هيچ يك از ابعاد 5 گانه مهارت‌هاي تفكر انتقادي شامل تحليل، استنباط، تفكر استقرايي و قياسي و ارزشيابي توسعه نداشته‌اند و تفاوت آماري معناداري بين امتيازات روز اول، آخر و يكماه بعد از كارآموزي وجود نداشت. در مقابل يافته‌ها نشان داد كه مهارت تفكر انتقادي دانشجويان گروه فرايند پرستاري در ابعاد استنباط و استدلال استقرايي در طول مدت پژوهش افزايش يافته است و تفاوت معناداري بين ميانگين كلي امتياز مهارت‌هاي تفكر انتقادي در اين گروه يك ماه پس از مطالعه وجود دارد. اين در حالي است كه ميانگين كلي تفكر انتقادي در دو گروه بلافاصله و يك ماه پس از كارآموزي از نظر آماري معنادار نبوده است. نتيجه‌گيري: هرچند با توجه به زمان و تعداد محدود دانشجويان شركت‌كننده در مطالعه، نتيجه‌گيري قطعي در خصوص اثربخشي فرايند پرستاري و نقشه‌كشي مفهومي باليني امكان‌پذير نيست، اما شواهد موجود حاكي از آن است كه فرايند پرستاري در مقايسه با نقشه‌كشي مفهومي باليني در توسعه مهارت‌هاي تفكر انتقادي دانشجويان پرستاري موثر تر بوده است. به نظر مي‌رسد لزوم انجام تحقيقات بيشتر در مدت زمان طولاني تر مي‌تواند به تصميم‌گيري مبتني بر شواهد كمك نمايد.

Introduction: Development of critical thinking and clinical education has remained a serious and considerable challenge throughout the nursing educational system in Iran. Education experts believe that effective teaching methods such as concept mapping and nursing process are practical strategies for critical development. Thus, this study was carried out to compare the effectiveness of clinical concept mapping and nursing process in developing critical thinking skills among nursing students. Methods: This is a clinical trial. 41 nursing students who studied in 4th semester at Isfahan University of medical sciences were randomly divided in nursing process, and clinical concept mapping groups. They were asked to prepare a concept map or nursing process for their patient weekly. They were filled The California Critical Thinking Skills (form B) in the first and last day of their course as well as 1 month after study. Data analysis was done using t-test and ANOVA. Results: The results indicated that the students within the clinical concept-mapping group had not developed in any of the 5-fold critical thinking skills. There was no significant difference between their scores (in the first and last day of their course as well as 1 month after study). On the contrary, the results showed that the students’ critical thinking skill in the nursing process group had developed in inference and inductive thinking throughout the study. In 1 month after study, there was a significant difference between the mean score of this group’s critical thinking skills. In the two groups, in each point of study, the total mean of critical thinking scores were not statistically significant. Conclusion: Even though it is impossible to draw a definite conclusion due to sample size and time limitation, the present evidence indicated that nursing process could be more effective in critical thinking development. Further research with more time can be useful for evidence-based decision-making.