سهم‌خواري در ارجاع بيماران و اشكال امروزي آن

Fee splitting, Kick back money and its various types

زمينه: پرداخت مقداري از حق‌العلاج در ازاي ارجاع بيمار به پزشك، آزمايشگاه يا مراكز درماني، كم و بيش در جامعه پزشكي ما ديده مي‌شود، اين پديده سهم‌خواري (fee splitting) خوانده مي‌شود، عليرغم اينكه در مجلات علمي بين‌المللي و محافل پزشكي خارج از كشور اين پديده مورد نقد و بررسي قرار گرفته است ولي در محافل و نشريات پزشكي داخل كشور كمتر به آن توجه شده است. روش: متون پزشكي خارجي و مواضع انجمن‌هاي پزشكي در زمينه فوق مورد بررسي قرار گرفت. مباني حقوقي پديده «حق حساب» در امر ارجاع پزشكي نيز جستجو شد سپس تحليل موضوع به صورت نتايج و بحث ارايه شد. يافته‌ها: نوشته‌هاي معتبر پزشكي و بسياري از انجمن‌هاي پزشكي با اخذ دستمزد در مقابل ارجاع بيمار مخالف هستند و آن را غيرموجه و غيرقانوني مي‌دانند. در اغلب كشورها قوانين مدون بر عليه اين پديده وجود دارد. در داخل كشور نيز اين پديده مخالف قانون شناخته شده است، افراد سرشناسي بر عليه اين پديده موضع‌گيري قاطع بيان كرده‌اند و تاكيد شده است كه در حرفه پزشكي دريافت وجه و هرگونه درآمد فقط از طريق ارايه خدمات مشخص و مستقيم پزشكي به بيمار جايز است. اما در عمل اشكال مختلف سهم‌خواري در جامعه پزشكي ما ديده مي‌شود و برخورد آگاهانه و فعالي با آن در انجمن‌هاي پزشكي و گردهمايي‌هاي داخلي وجود ندارد. نتيجه‌گيري: وجود اين پديده برخلاف موازين حقوق بيماران و حرفه پزشكي است و باعث تخريب روابط سالم پزشكي، صدمه به بيمار و جلوگيري از توسعه علمي ـ اخلاقي در جامعه پزشكي مي‌شود. لازم است انجمن‌هاي پزشكي مواضع علمي در اين مورد داشته باشند و نيز در جريان آموزش دانشجويان و دستياران نمود داشته باشد.

Background: Fee splitting (FS) is return of a portion of treatment fees for referring patients to practitioners or healthcare centers and is a practice, which is seen, more or less in our medical profession. Although Fee splitting has been noticed and criticized in international publications and medical associations, it seems to be overlooked in our national society of medical practice. Method: Foreign medical literature and attitude of medical societies towards FS as well as legal aspects of this issue were studied. Then the analysis was presented through results and discussion. Results: Reliable medical literature and attitude of most of medical societies are not only in strong opposition to FS but also this issue is considered immoral and illegal in their view. In most of the countries some codified law has been formulated against FS. Some renowned authorities of medical profession have strongly opposed to FS. Also it has been remarkably emphasized that charging patients is permitted only for direct medical services. Although different types of FS are seen in our medical society, unfortunately or national medical societies have taken no practical action in this regard. Conclusion: FS is totally against patients ‘rights and medical profession and leads to destruction of ethical practice of medicine and prevention of scientific-ethical development of medical society. Therefore, medical societies are primarily responsible to take practical measures and provide educational services for medical students and residents.