تحليل و بررسي فطرت در آثار استاد شهيد مطهّري

An Analytical Study of “Nature (fitrah) in Professor Martyr Motahhariʹʹs Works

مقاله پيش‌رو در پي تحليل و بررسي فطرت از نگاه استاد مطهّري با روشي توصيفي- تحليلي است. نگارنده با طرح پرسش‌هايي در باب فطرت، كوشيده است تا با رجوع به آثار استاد مطهّري، پاسخي درخور بيابد. مهم‌ترين پرسش در باب فطرت اين است كه آيا از بدو تولد، معارف و گرايش‌هايي ذاتي در نهاد انسان تعبيه شده است و يا اين ذات، لوح سفيدي است كه دست جامعه پس از تولد آن را منقش مي‌كند؟ نويسنده با استفاده از آثار استاد مطهّري دريافته است كه از ديدگاه ايشان، انسان تصور فطري ندارد، ولي تصديق فطري به معناي تصديق بديهي اولي دارد. همچنين در نهاد انسان شماري گرايش‌هاي فطري وجود دارند كه از رشدي خودبه‌خودي برخوردارند و با كمك عوامل و شرايط محيطي بايد فعليت يافته، شكوفا شوند. همه انسان‌ها از همه استعدادهاي فطري برخوردارند؛ تفاوت ايشان در شدت و ضعف استعدادهاست. همچنين استعدادهاي فطري امكان رشد دارند؛ ولي نه منحرف و بيمار مي‌شوند و نه مسخ، بلكه انسان است كه از فطرت خود فاصله مي‌گيرد.

The present paper tries to study and analyze “nature” from professor Motahhariʹs viewpoint, using a descriptive-analytical method. Putting some questions about nature (fitrah), the author refers to Professor Motahhariʹs works tries to find suitable answers to these questions. The most important question is whether some innate sciences and attitudes are devised in manʹs nature from the beginning of his birth or his nature is a tabula rasa which is imprinted after his birth by the society. After having studied Professor Motahhariʹs works, the author finds that professor Motahhari holds that man lacks innate conceptualization, but he enjoys innate judgment in the sense of self-evident primary judgment. Furthermore, there is a set of innate attitudes in manʹs nature whose development is automatic and is flourished with the help of working environmental factors and conditions.