شبيه سازي و تحليل ارتباط خشكسالي هاي آبشناختي و اقليمي با استفاده از مدل هاي احتمالاتي (مطالعه موردي: جلگه بابل)

Simulation and Analysis of Relationship between Hydrological and ClimatologyDrought by Probabilityʹʹs Models(Case Study: Babol Plain)

رودخانه ها به عنوان شريان هاي حياتي اغلب دشت ها و جلگه هاي كشور محسوب مي شوند. بسته به نوع اقليم حاكم بر مناطق مختلف، اين نوع منابع آبي واكنش هاي مختلفي در مقابل تنش هاي محيطي به ويژه خشكسالي نشان مي دهند. رخداد خشكسالي هاي آبشناختي نسبت به خشكسالي هواشناسي داراي تقدم و تاخر مي باشند. بر اين اساس ارتباط خشكسالي آبشناختي رودخانه بابل رود واقع در جلگه بابل با خشكسالي هواشناسي ايستگاه هاي سينوپتيك تاثيرگذار بر روي دبي رودخانه بابل رود (قايمشهر و بابلسر) مورد مطالعه قرار گرفت. در اين پژوهش از مدل هاي استوكاستيك و احتمالي (زنجيره ماركوف)، تيوري Run، ميانگين متحرك و نمايه SPI استفاده شد و وقوع خشكسالي ها و ترسالي هاي آبشناختي و هواشناسي در طي 10 سال آينده شبيه سازي شد. نتايج نشان داد كه بيشترين تعداد خشكسالي را ايستگاه قايمشهر به خود اختصاص مي دهد. با استفاده از زنجيره ماركوف مشخص شد بالاترين احتمال ايستا در حالت نرمال با مقدار 633/0 متعلق به رودخانه بابل رود مي باشد. وقوع خشكسالي و ترسالي هاي رودخانه بابل رود بيشتر تحت تاثير خشكسالي ها و ترسالي هاي ايستگاه قايمشهر مي باشد، به طوري كه اين ارتباط با استفاده از آزمون آماري t جفتي در سطح معني داري (05/0p < ) و ضريب همبستگي برابر 576/0 اثبات شد.

The rivers account as vital arteries of most plains in Iran. This type of water resources depends on dominant climate types of different regions, represents different reaction versus environmental stresses, especially hydrological drought. The hydrological and climatological droughts have priority and coming next together. Therefore, investigated relationship between hydrological droughts of Babolrood river in Babol plain were compared with climatological drought synoptic station affecting the discharge of Babolrood river. In this research, stochastic and probability models (Markov chain), Run theory, moving average and SPI index were used, so that hydrological and climatological drought and wet year were simulated at 10 years later. Results represent that Ghaemshahr synoptic station will have the most droughts frequency occurred in study period. Using Markov chain showed that the most static probable in normal state belongs to Babolrood river with value of 0.633. The occurrence of drought and wet years in Babolrood river are more under effect of Ghaemshahr station. This relation was established by using paired sample T test with significance level of (p < 0.05) and correlation equal to 0.576.