دوگانگي شخصيّتي در حافظ

The Dual Personality of Hafiz

وقتي بخواهيم وارد حوزه تفكّر ايراني و ادب فارسي بشويم‌، مشكل‌ترين كار، سخن گفتن درباره حافظ است. او درباره خود از يك معمّا حرف مي‌زند ولي اين تنها معمّاي او نيست‌، ‌معمّاي ملّت ايران، يا معمّاي بشريّت است ولي آنچه ويژگي منحصر به فرد حافظ است وازاين جهت هيچ كس ديگر نتوانسته است بر اريكه اي كه او نشسته، بنشيند، ‌شخصيّت دوگانه اوست؛ يعني هم قدسي و هم مردود، هم پاكدامن و هم سياهكار، هم روشن‌بين وهم گمراه. اين چه هنري است كه توانسته اين دوضد را با هم جمع كند؟ حافظ يكي بيش نيست ولي جلوه‌هاي كلامي او دو گرايش عمقي انسان را به نمود مي‌آورد، خود او نيز به اين دوگانگي واقف بوده كه مي‌گويد: «حافظم در مجلسي، دردي كشم در محفلي»

When we enter the realm of Iranian thought and Persian poetry and study the thought processes of unique geniuses of mysticism, we find out that brilliant literary geniuses have had dual characters. Hafez suffered from this mental phenomenon more than others. What is specific to Hafez and makes him distinct from others is his dual personality, i.e. heavenly and worldly. He has managed to combine these two opposites. He himself was aware of this duality.