بررسي رابطه بين فسفر عصاره گيري شده به وسيله چند عصاره گير و شكل هاي فسفر معدني در خاك هاي استان گلستان

در دهه هاي اخير به منظور ارزيابي فسفر قابل استفاده گياه در خاك روش هاي متعددي پيشنهاد شده اند، نتايج حاصل از اين روش ها در خاك-هايي كه در آنها pH، كربنات كلسيم، ماده آلي، اكسيدها و هيدروكسيدهاي آهن و آلومينيوم و ساير خواص متفاوت است قابل تعميم نيست و اين به خصوص در مورد خاك هاي ايران كاملا صدق مي كند. علاوه بر اين آگاهي از تغييرات شكلهاي فسفر براي درك رفتار فسفر در خاكها ضروري است. هدف از اين تحقيق بررسي رابطه بين مقدار فسفر استخراج شده به وسيله عصاره گيرهاي مختلف با يكديكر و ويژگي هاي خاك و همچنين همبستگي فسفر عصاره‌گيري شده با هر يك از عصاره گيرها با اشكال مختلف فسفر معدني بود. بنابراين 20 نمونه خاك از عمق 30-0 سانتي متري خاك هاي استان گلستان جمع آوري شدند. فسفر خاك توسط عصاره گيرهاي بي كربنات سديم 5/0 مولار، بي كربنات آمونيوم- دي تي پي آ، بي كربنات سديم- دي تي پي آ و كلريد كلسيم 01/0 مولار استخراج و اندازه گيري شد. همچنين اشكال مختلف فسفر معدني در خاك هاي مورد مطالعه به روش عصاره گيري متوالي جيانگ و گو اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه توانايي عصاره گيرهاي مختلف در استخراج فسفر به ترتيب زير بود: بي كربنات سديم < بي كربنات سديم – دي تي پي آ < بي كربنات آمونيوم – دي تي پي آ < كلريد كلسيم. بين فسفر عصاره گيري شده به وسيله ي عصاره گيرها نيز همبستگي معني داري وجود داشت و ضريب تبيين بين فسفر عصاره گيري شده با روش هاي بي كربنات سديم و بي كربنات سديم – دي تي پي آ، بي كربنات سديم و بي كربنات آمونيوم – دي تي پي آ و بي كربنات سديم – دي تي پي آ و بي كربنات آمونيوم – دي تي پي آ به ترتيب **91/0، **85/0 و **82/0 بود. مقدار فسفر عصاره گيري شده با بي كربنات سديم، دي تي پي آ – بي كربنات آمونيوم و دي تي پي آ – بي كربنات سديم با pH، EC، درصد رس و آهك همبستگي منفي و معني دار ولي با درصد ماده آلي مثبت و معني دار داشت. همچنين در بين اشكال فسفر تنها دي و اكتا كلسيم فسفات و فسفر پيوندي با اكسيدهاي آلومينيوم با فسفر استخراج شده با عصاره گيرهاي مورد مطالعه در اين تحقيق همبستگي معني داري داشتند. به طور كلي توزيع اشكال مختلف فسفر در اين خاك ها به صورت فسفر پيوندي با آپاتايت > اكسيدهاي آلومينيوم > اكتا كلسيم فسفات > اكسيدهاي آهن > دي كلسيم فسفات > فسفر محبوس در اكسيدهاي آهن بود. با توجه به همبستگي معني دار فسفر استخراج شده توسط عصاره گيرهاي مورد بررسي در اين تحقيق با بعضي از اشكال فسفر، به نظر مي رسد بعضي از شكل هاي فسفر مي توانند به شكل قابل استفاده گياه درآيند.

In order to assess the availability of phosphorous (P), different methods have been proposed in the last decades. The results of these methods in soils with various pH, calcium carbonate, organic matter, Al and Fe oxides and hydroxides and other properties especially in Iranian soils can not be used. In addition, knowledge about transformation of P forms is necessary for perception of P behavior. The objective of this research was to study the relationship between P extracted by some extract ants and soil properties and, different forms of inorganic P. Therefore 20 soil samples were collected from 0-30 cm depth of Glosetan province soils. Soil P was extracted and measured by sodium bicarbonate at pH = 8.5 (NaHCO3), DTPA- Ammonium bicarbonate (NH4HCO3-DTPA), DTPA- Sodium bicarbonate (NaHCO3-DTPA), and 0.01 M CaCl2. Also, different forms of inorganic P in the studied soils were measured by Jiang and Gu sequential fractionation method. The results showed that the amount of P extracted by different extract ants was in the order NaHCO3 > NaHCO3-DTPA > NH4HCO3-DTPA > CaCl2. There was a significant correlation between P extracted by different extract ants and determination coefficient between P extracted by NaHCO3 and NaHCO3-DTPA, NaHCO3 and NH4HCO3-DTPA, and NaHCO3-DTPA and NH4HCO3-DTPA were 0.91**, 0.85**, and 0.82** respectively. P extracted by NaHCO3, NH4HCO3-DTPA, and NaHCO3-DTPA with pH, EC, clay and Calcium carbonate percentage had a negative and significant correlation, but with Organic matter it was significant and positive. Also among the P forms only di, octa and Al oxides P had a significant correlation with P extracted by studied extract ants. In general the distribution of inorganic P forms in these soils was as below: Ca10-P > Al-P > Ca8-P > Fe-P > Ca2-P > Fe- Occluded-P. According to significant correlation between P extracted by studied extract ants with some P forms it seems that, some P forms can be transferred to available form of plants.