ارزيابي عملكرد، اجزاي عملكرد و ويژگي هاي كيفي اسفرزه ( ovatelantago P) و پسيليوم (Plantago psyllium) در شرايط تنش رطوبتي

به منظور بررسي تاثير تنش آبي بر روي عملكرد، اجزاي عملكرد و ويژگي هاي كيفي دو گونه دارويي اسفرزه و پسيليوم، آزمايشي در سال زراعي 1389 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد انجام شد. آزمايش بصورت اسپليت پلات و در قالب بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار اجرا گرديد. تيمارهاي آبياري (فاكتور اصلي) در چهار سطح 1000، 2000، 3000 و 4000 مترمكعب آب در هكتار، در كرت هاي اصلي و تيمار فرعي شامل دو گونه اسفرزه ( ovate lantago P) و پسيليوم (Plantago psyllium) دركرت هاي فرعي قرار گرفتند. صفات اندازه گيري شده شامل: طول سنبله، تعداد سنبله در هر بوته، تعداد دانه در هرسنبله، وزن هزار دانه، عملكرد كاه و كلش و عملكرد دانه بود. سه شاخص كيفي، مقدار موسيلاژ (درصد) و شاخص تورم (ميلي ليتر) و مقدار تورم در هر گرم موسيلاژ مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه تاثير تيمارهاي آبياري بر عملكرد كاه و كلش معني داري نبود، ولي بر تعداد سنبله در بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملكرد دانه در اسفرزه و پسيليوم تاثير معني داري داشت. بيشترين مقادير تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه در تيمار آبي 4000 مترمكعب در هكتار بدست آمد. عملكرد كاه و كلش و عملكرد دانه در اسفرزه به ترتيب در تيمار آبي 4000 و 3000 متر مكعب در هكتار و در پسيليوم به ترتيب در تيمار آبي 3000 و 4000 متر مكعب در هكتار بدست آمد. ميزان موسيلاژ و شاخص تورم تحت تاثير تيمارهاي آبياري قرار گرفتند، ولي ميزان تورم براي هر گرم موسيلاژ اختلاف معني داري نداشت. بيشترين مقادير موسيلاژ و شاخص تورم در هر دو گونه در تيمار آبي 2000 متر مكعب در هكتار مشاهده شد. همچنين بالاترين ميزان تورم در هر گرم موسيلاژ در تيمار آبي 1000 متر مكعب در هكتار بود. بين ميزان موسيلاژ و شاخص تورم همبستگي مثبت و بالايي (87/0=r( وجود داشت.

In order to investigate the response of two species of P. ovata and P. psyllium to water deficit. The experiment was conducted during 2009 growing seasons in the Agriculture research Station Ferdowsi of Mashhad. For this purpose a split plot experiment based on complete randomized block design with three replications was used. Four irrigation levels (4000, 3000, 2000, 1000 m3/ha) allocated in the main plots and two species of plantago (p. ovate, p. psyillium) were as sub plots. Criteria such as spike length, number of spikes per plant, number of seeds per spike, 1000-seed weight, straw and seed yield were measured accordingly. Three quality characters namely amount of mucilage, swelling factor and swelling rate per gram mucilage were also measured. The results indicated that number of spikes per plant, number of seeds per spike, 1000-seed weight, seed yield were significantly affected by irrigation levels. The maximum value of spike length, number of spikes per plant, number of seeds per spike, 1000-seed weight was obtained in irrigation level of 4000 (m3/ha), and the maximum value of straw and seed yield in p. ovatea was obtained in irrigation levels of 4000 (m3/ha) and 3000 (m3/ha), respectively and to p. psyllium was obtained in irrigation level of 3000 (m3/ha) and 4000 (m3/ha), respectively. The maximum amount of mucilage and swelling factor were obtained for both species were obtained irrigation level of 2000(m3/ha) and the maximum swelling rate per gram mucilage for both species were obtained irrigation level of 1000 (m3/ha).