تعيين مهم‌ترين ويژگي هاي موثر بر شاخص هاي كيفيت خاك در بخشي از زمين هاي كشاورزي و مرتعي جنوب مشهد

يكي از مسايل مورد توجه در مديريت پايدار خاك ها به منظور توليد بهينه كشاورزي و حفظ منابع طبيعي، ارزيابي كيفيت خاك است. استفاده از شاخص هاي كيفيت خاك ابزار مفيدي براي تعيين و مقايسه كيفيت خاك ها است. در اين پژوهش با استفاده از روش تجزيه مولفه هاي اصلي (PCA)، از ميان 18 ويژگي مورد بررسي خاك يا كل ويژگي هاي موثر بر كيفيت خاك (TDS)، 6 ويژگي به‌عنوان مهم‌ترين يا حداقل ويژگي هاي موثر بر كيفيت خاك (MDS) تعيين شدند. سپس كيفيت خاك هاي كشاورزي و مراتع منطقه ي ده سرخ واقع در جنوب شهر مشهد، با استفاده از دو مدل شاخص تجمعي كيفيت خاك (IQI) و شاخص كيفيت خاك نمورو (NQI) و هر كدام در دو مجموعه ي ويژگي هاي خاك TDS و MDS ارزيابي شد. نتايج نشان داد كه به طور كلي خا ك هاي منطقه از نظر شاخص هاي مورد مطالعه داراي محدوديت زيادي بودند و همبستگي معني داري بين IQITDS و IQIMDS و بين NQITDS و NQIMDS وجود داشت. اين امر نشان مي دهد كه مجموعه ي MDS تعيين شده به خوبي مي تواند نماينده ي مناسبي از TDS باشد. افزون بر اين مقايسه شاخص هاي كيفيت خاك در زمين هاي كشاورزي و مرتع نشان داد كه، استفاده از مجموعه ي TDS در تعيين تاثير كاربري زمين بر شاخص هاي كيفيت خاك كارايي بيشتري دارد.

Soil quality evaluation is an essential issue in soil management for agriculture and natural resource protection. Soil quality indices are useful tools for determination and comparison of soils quality. Using of principle component analysis in this study we selected 6 important properties as a soil quality minimum data set (MDS) among 18 soil properties (TDS). Then, soil quality of agriculture and pasture lands in DehSorkh region in south of Mashhad city was evaluated by Integrated quality index (IQI) and Nemero quality index (NQI) in two collections of soil properties include MDS and TDS. The results showed that soils of the region had low quality in respect to studied indices and was significant correlation between IQITDS - IQIMDS and between NQITDS - NQIMDS. Generally those results show that determined MDS can be a suitable representative of TDS. In addition, comparison of soil quality indices between agriculture and pasture soils showed that efficiency of TDS collection in determining land use effect on soil quality indices was better than that of MDS.