اثر تاريخ كاشت بر روي عملكرد و اجزاي عملكرد دانه دو رقم گندم نان (Triticum aestivum L.) در گرگان

Effects of Sowing Date on Grain Yield and Its Components of Two Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Cultivars in Gorgan in Iran

به منظور مطالعه اثر تاريخ كاشت بر روي عملكرد و اجزاي عملكرد دانه دو رقم گندم نان آزمايش مزرعه‌اي به مدت دو سال زراعي (86-1384) در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گرگان به اجرا در آمد. اين آزمايش با استفاده از طرح كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. تاريخ‌هاي كاشت در كرت‌هاي اصلي در چهار سطح شامل: 10آذر، 30 آذر، 20 دي و 10 بهمن و ارقام گندم در كرت‌هاي فرعي در دو سطح شامل مغان 3 و آرتا كشت گرديدند. ميانگين دماي روزانه خاك در تاريخ‌هاي كاشت موردنظر به ترتيب 14، 11، 6 و 4 درجه سانتي‌گراد بود. تجزيه واريانس‌ داده‌ها نشان داد كه اثر سال بر عملكرد بيولوژيك، تعداد سنبله در واحد سطح، روز تا سنبله‌دهي، روز تا رسيدن و مقدار درجه-روز رشد تا سنبله‌دهي معني‌دار بود. كليه صفات مورد بررسي (به جز تعداد دانه در سنبله) تحت اثر تاريخ كاشت قرار گرفتند. بيشترين عملكرد بيولوژيك (14415 كيلوگرم در هكتار) در تاريخ كاشت 10 آذر (با درجه-روز رشد = 2247) بدست آمد. بيشترين عملكرد دانه (4480 كيلوگرم در هكتار) نيز در تاريخ كاشت 10 آذر بدست آمد. در تاريخ كاشت‌هاي دير هنگام به علت مواجه شدن گياه با گرماي آخر فصل و دماي پايين خاك در زمان كاشت، عملكرد دانه كاهش يافت. ارقام گندم نيز از نظر عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه تفاوت معني‌دار داشتند. رقم مغان3 با ميانگين 4324 كيلوگرم در هكتار عملكرد دانه بالاتري توليد نمود و با رقم آرتا اختلاف معني‌داري در سطح احتمال 1 درصد داشت. در اين بررسي مناسب‌ترين تاريخ كاشت 10 آذر و ميانگين دماي خاك 14 درجه سانتي‌گراد با 2247 درجه روز رشد بود.

To study the effect of sowing date on grain yield and yield components of bread wheat, a field experiment was conducted in Gorgan Agricultural Research Station in two cropping seasons (2005-2006 and 2006-2007). Experimental design was Split-plot arrangements in randomized complete block design with three replications. Main plots were assigned to 4 levels of sowing date: 01 December, 21 December, 10 January and 30 January. Two bread wheat cultivars Moghan 3 and Arta were randomized in sub-plots. The average soil temperature at these sowing dates were 14?C, 11 ?C, 6 ?C and 4 ?C respectively. Results showed that there were significant differences between two years for biological yield, number of spike per m2, days to heading, days to maturity and GDD to heading. All traits except number of grains per spike were significantly affected by sowing date (different GDD). The highest biological yield (14415 Kg ha-1) was obtained in sowing date 01 December (with 14?C soil temperature and GDD = 2247 ?Cd). The highest grain yield (4480 kgha-1) was also produced in 1st sowing date (01 December). In the late sowing date, grain yield decreased, because of heat stress at the end of season and low soil temperature average at planting date. There were also significant differences between wheat cultivars for grain yield and biological yield. Moghan 3 had higher grain yield (average of 4324 kg/ha) and significantly differed from Arta. In conclusion, suitable sowing date was 01 December with 14 ?C soil temperature and GDD = 2247 ?Cd.