اثر تاريخ كاشت بر عملكرد دانه و اجزا آن و واكنش به ويروس‌هاي مهم ذرت در استان فارس در تعدادي از هيبريدهاي ذرت خارجي و ايراني

Effect of Planting Date on Grain Yield and Its Components and Reaction to Important Maize Viruses in Fars Province in Some Exotic and Iranian Maize Hybrids

عملكرد ذرت در سال‌هاي اخير در كشت‌هاي اول بدليل تاثير بيماري‌هاي ويروسي و در كشت‌هاي دوم مناطق معتدل استان فارس بدليل سرمازدگي آخر فصل به شدت كاهش يافته است. براي بهبود توليد ذرت در اين استان بايد از ارقامي استفاده نمود كه طول دوره رسيدگي كوتاهتري داشته باشند. اثر تاريخ كاشت بر عملكرد دانه و اجزا آن و واكنش به ويروس‌هاي مهم ذرت در استان فارس در تعدادي از هيبريدهاي متوسط رس خارجي (با منشا كروواسي- يوگسلاوي و يونان) و هم چنين تعدادي از هيبريدهاي ديررس چيني در كشت زود هنگام به همراه هيبريدهاي داخلي KSC704 و KSC700 به مدت دو سال (1385 و 1386) در دو آزمايش جداگانه در ايستگاه زرقان استان فارس بررسي شد. در يك آزمايش تعداد 12 هيبريد خارجي با دو شاهد ايراني بصورت كرتهاي خرد شده در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در چهار تكرار و در آزمايش دوم پنج هيبريد چيني به همراه دو هيبريد داخلي به عنوان شاهد در طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار كشت شدند. در آزمايش اول تاريخ كاشت به عنوان عامل اصلي و هيبريدها به عنوان عامل فرعي در نظر گرفته شدند. تجزيه واريانس مركب داده‌ها در آزمايش اول نشان دادكه اثر سال بر روي اكثر صفات به جز عملكرد دانه معني‌داربود. اثر تاريخ كاشت بر عملكرد دانه و اجزاي آن مثل تعداد دانه در رديف و طول دانه در سطح احتمال يك درصد معني‌دار شد ولي بر روي تعداد رديف دانه معني‌دار نبود. با يك ماه تاخير در كاشت درصد آلودگي به بيماريهاي ويروسي به شدت كاهش يافت و به 1 تا 2 درصد رسيد و هيبريد OSSK602 با توليد 10215 كيلوگرم در هكتار دانه با رطوبت 14 درصد بيشترين عملكرد دانه را داشت. در صورتيكه اين رقم در تاريخ كشت اول بدليل درصد بالايي آلودگي به ويروس كوتولگي زبر، عملكرد حدود 6 تن در هكتار داشت. ارقام چيني در آزمايش دوم تحمل خوبي نسبت به ويروس‌ها داشتند و علي‌رغم درصد آلودگي بالا به ويروس داراي عملكرد مناسبي نيز بودند. اين بررسي نشان داد كه هيبريدهاي چيني احتمالاً داراي ژن‌هاي مقاومت نسبت به ويروس موزاييك ايراني و تحمل نسبت به ويروس كوتولگي زبر ذرت مي‌باشند و مي‌توان در برنامه‌هاي به‌نژادي براي توليد ارقام مقاوم و متحمل به اين ويروس‌ها از آنها استفاده نمود.

Spring planting of KSC704 maize hybrid in temperate areas of Fars province in Iran is usually infected with maize rough dwarf and Iranian maize mosaic viruses. Cold temperatures also affect summer sown maize cv. KSC704 hybrid late in autumn befor harvest. To evaluate effects of planting dates on exotic medium maturity hybrids with European origin and reaction of Chinese hybrids to important maize viruses in Fars province two separate experiments was carried and. These experiments were conducted using randomized complete block designs (split plot arrangement in the first trial) with four replications in Zarghan field station, Shiraz, Iran, in two growing seasons (2006-2007). Results, in first trial, showed that growing season effect on grain yield was not significant. Planting date had significant effect on grain yield and yield components. One month delay in planting date decreased the viral infection in all hybrids. OSSK602 hybrid had the highest grain yield with 10.2 t/ha. However, this hybrid in first planting date had high viral infection, and grain yield of about 6 ton/ha. In second trial, Chinese maize hybrids showed tolerance to either viruses . Although they showed high viral infection symptoms, but produced reasonable grain yield. Therefore, it was concluded that Chinese maize hybrids have sources of resistance or tolerance to these viruses and could be used in the national maize breeding programs for development of resistant/tolerant maize hybrids.