مدلسازي نقش توپوگرافي در برآورد و پهنه بندي تبخير و تعرق پتانسيل با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي (مطالعه موردي-شهرستان سبزوار)

Modeling infraction topoghrapy on survey and zonation potential evapotranspiration on the geographic information system (case study : Sabzevar township)

مهمترين عامل موثر در تبخير و تعرق، انرژي خورشيدي مي باشد. بطوريكه هر تغييري در ميزان انرژي رسيده ،در افزايش يا كاهش تبخير و تعرق موثر است. در اين مقاله سعي بر اين است كه با اثر وارد كردن ارتفاع و جهت شيب در روشهاي متداول برآورد تبخير و تعرق پتانسيل نسبت به اصلاح آنها اقدام گردد. ضريب به دست آمده از بر آورد تبخير و تعرق پتانسيل با استفاده از انرژي تابشي براي هر جهت در مرحله اول نشان داد كه در ارتفاع برابر، ميزان تبخير تعرق پتانسيل در جهت جنوبي 34/23 درصد بيشتر از جهت هاي شمالي است. در مرحله بعد، با وارد نمودن نقشه توپوگرافي شهرستان سبزوار به محيط برنامه GIS نقشه DEM تهيه و سپس به تهيه نقشه جهت شيب آن اقدام شد. اين نقشه نشان داد جهت رو به شمال بيشترين مساحت را به خود اختصاص داده است. بعد از تهيه نقشه تبخير و تعرق پتانسيل با استفاده از رابطه همبستگي ارتفاع ايستگاهها با ميزان تبخير و تعرق پتانسيل محاسبه شده، براي هر ايستگاه ضرايبي به دست آمده در هر كدام از جهات، در نقشه جديد تبخير و تعرق پتانسيل اعمال و نقشه فوق با توجه به تغييرات ارتفاع و جهت شيب اصلاح گرديد. با استفاده از جداول اطلاعات نقشه، مقادير هر سلول جمع و ميانگين تبخير و تعرق پتانسيل براي كل حوضه برآورد شد كه مقدار آن 8/1164 ميلي متر مي باشد.

Solar energy is the most important effective factor in evapotranspiration that can be change be the amount any change in of energy that reached the ground surface. In this study the object to show the impact of altitude , slope and direction on the amount of estimated ETP in the sabzevar township. Results showed that there is 23.34% difference between the amount of ET north and south direction. Then , in a GIS environment , the map of DEM was created and using this map , the aspect map and then the ETP map (according to altitude) were made. the aspect map showed the most area was accupied by the north face of slopes. Finally , the obtained coefficient at the first step , multiplied to this ETP map and the main ETP map (according to altitude and aspect) was made. In the last step , using made tables in the GIS environment , the amount of ETP of each pixel on the ETP map multiplied by accupied area and the average of ETP for Sabzevar township was calculated. This study showed the amount of ETP by this method , 1164.8 mm as estimated. Thus, it is recommended that calculating of ETP for the mountainous area must be revised.