عناصر اطلاعاتي مورد استفاده در مراكز دندانپزشكي تابعه‌ي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي شهيد بهشتي، تهران، ايران و ارايه‌ي مجموعه داده‌هاي پيشنهادي در سطح ملي

Data Elements Used in Dental Care Settings in Selected Countries and Designing a Model for Iran

مقدمه: ارايه‌ي خدمات درماني در بيماري‌هاي دهان و دندان، مشكلات دنداني و فكي بسيار گران قيمت مي‌باشد. به منظور كنترل و پيشگيري بيماري‌هاي دهان و دندان، تسهيل فرايند مميزي باليني، تضمين درمان صحيح و مطمين و نيز تامين اهداف اداري، مالي،‌ پژوهشي و قانوني به داده‌هاي صحيح، جامع و دقيق نياز است، كه اين داده‌ها بايد به نحو مطلوب مديريت شوند. داده‌هاي دندانپزشكي اساس فرايند ارايه‌ي مراقبت دندانپزشكي مي‌باشد و به تشخيص، برنامه‌ريزي و توالي صحيح درمان كمك مي‌كند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه‌ي مجموعه داده‌هاي مورد استفاده در مراكز دندانپزشكي در كشورهاي آمريكا، انگليس و هند و ارايه‌ي مجموعه داده‌هاي پيشنهادي براي ايران انجام شده است. روش بررسي: پژوهش حاضر كاربردي و از دسته مطالعات توصيفي بود. در اين پژوهش، ابتدا وضعيت موجود در رابطه با گردآوري داده‌ها و عناصر اطلاعاتي مورد استفاده در مراكز دندانپزشكي تابعه‌ي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي شهيد بهشتي، تهران و ايران (22 مركز) در سال 1386 مشخص شد. وضعيت موجود با پرسش از دندانپزشكان و دستياران دندانپزشك با استفاده از پرسش‌نامه و مشاهده‌ي فرم‌ها و مستندات موجود بررسي گرديد. روايي پرسش‌نامه بر اساس روش اعتبار محتوا تعيين گرديد و پايايي آن نيز از طريق آزمون مجدد اندازه‌گيري شد. در مرحله‌ي بعد، به بررسي عناصر اطلاعاتي مورد استفاده در مراكز دندانپزشكي در كشورهاي آمريكا، انگليس و هند پرداخته شد و بر اساس نياز كشور، الگوي پيشنهادي براي ايران طراحي شد. در نهايت، جهت تعيين اعتبار، الگوي پيشنهادي با استفاده از تكنيك دلفي به نظرخواهي از 30 نفر از صاحب‌نظران رشته‌هاي دندانپزشكي و مديريت اطلاعات بهداشتي گذاشته شد. براي تحليل داده‌هاي به دست آمده، از جداول تطبيقي و تعيين وجوه اشتراك و افتراق استفاده شد و در مرحله‌ي اعتباريابي الگو نيز با استفاده از آمار توصيفي در حد تعيين فراواني مطلق و نسبي اين امر انجام گرديد. يافته‌ها: تحليل وضعيت موجود نشان داد كه گردآوري داده‌ها و عناصر اطلاعاتي مورد استفاده در مراكز دندانپزشكي با محدوديت‌هاي زيادي همراه است. در نتيجه، پژوهشگر الگوي مجموعه داده‌هاي دندانپزشكي مناسب جهت گردآوري داده‌ها در مراكز دندانپزشكي را بر اساس مطالعه آن در آمريكا، انگليس و هند و بر اساس نياز كشور ارايه نمود. بعد از اجراي تكنيك دلفي، محورهاي الگوي پيشنهادي بين 100-73 درصد مورد تاييد واقع شد. نتيجه‌گيري: طراحي و اجراي مجموعه داده‌هاي دندانپزشكي مناسب جهت گردآوري داده‌ها، در مراكز دندانپزشكي ايران كه با هدف ارايه‌ي مراقبت صحيح و با كيفيت به بيماران، برنامه‌ريزي جهت كنترل و پيشگيري از بيماري‌هاي دهان و دندان و انجام پژوهش مي‌باشد، توصيه مي‌گردد. واژه‌‌هاي كليدي: داده‌ها؛ سيستم‌هاي اطلاعاتي؛ دندانپزشكي.

Introduction: Oral diseases are the most prevalent diseases probable at any age. They are chronic in nature and expensive to care. Accurate, comprehensive, well-structured, well-managed data is required to control and prevent oral diseases, clinical audit, quality of patient care, and administrative, financial, research and legal goals fulfillment we need. In dentistry, data collection would provide all necessary information for the dentist to make an accurate diagnosis of the patientʹs condition. Clinical data is fundamental to the process of dental care, contributes to diagnosis, planning and correct sequencing of treatment. This research was performed to evaluate data elements used in dental care setting in America, Britain and India and present a pattern for Iran. Methods: In an applied, descriptive study, first a situational analysis of data elements in 22 dental care settings affiliated to Shahid Beheshti, Tehran and Iran Universities was performed in 2007. Based on the needs of the country, a dental data element model was suggested for Iran. The model was then confirmed through Delphi technique by 30 authorities. Results: Situational analysis showed data collection and dental data elements to face numerous limitations. There was no accurate and appropriate data element model for dental data collection. Therefore, a model for dental data collection was designed for Iran based on the models in America, England and India. After applying Delphi technique, the model was approved with a 73-100% agreement. Conclusion: Designing and implementing dental data elements for data collection in Iran is advised to promote quality of patient care, and to control and prevent oral diseases. Keywords: Data; Information Systems; Dentistry.