پديد آورندگان :
رييسي، صديقه نويسنده , , جوكار، عبدالرسول نويسنده دانشيار، كتابداري و اطلا عرساني، دانشگاه شيراز، شيراز، ايران Jowkar, Abdorasoul , پاپي، احمد نويسنده ,
چكيده فارسي :
مقدمه: بخش مرجع در كتابخانه‌ها از مهم‌ترين بخش‌ها و خدمات مرجع، نمود عيني كليه‌ي تلاش‌هايي است كه در يك كتابخانه به عمل مي‌آيد. با توجه به اين‌كه هدف عمده‌ي تاسيس كتابخانه‌ها، خدمت به استفاده‌كنندگان از كتابخانه و برآوردن نيازهاي اطلاعاتي آن‌ها و در نتيجه، تامين رضايت استفاده‌كنندگان مي‌باشد، آگاهي از تاثير اين فن‌آوري‌ها بر خدمات مرجع مهم و ضروري است. تعيين تاثير فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي بر استفاده‌ي كاربران از خدمات مرجع كتابخانه‌هاي دانشگاهي، مهم‌ترين هدف اين پژوهش بود.
روش بررسي: اين پژوهش به صورت پيمايشي در سال 1387 انجام شد. جامعه‌ي پژوهش شامل همه‌ي كتابداران كتابخانه‌هاي مركزي تحت پوشش وزارت علوم، تحقيقات و فن‌آوري (66 نفر) بود. اطلاعات مورد نياز به وسيله‌ي پرسش‌نامه‌ي محقق ساخته گردآوري گرديد. روايي به وسيله متخصصان كتابداري واطلاع رساني تاييد گرديد و سنجش پايايي آن نيز از روش هم‌ساني دروني (Cronbachʹs alpha) با ضريب 96/. به دست آمد. فن‌آوري‌هايي، كه در اين تحقيق تاثير آن‌ها مورد بررسي قرار گرفت، عبارت از فهرست‌هاي رايانه‌اي (اپك)، پايگاه‌هاي اطلاعاتي، پست الكترونيكي و وب بودند. خدمات مرجعي، كه تاثير فن‌آوري‌هاي پيش‌گفت بر روي آن‌ها سنجيده شد، عبارت از آموزش فردي، آموزش گروهي، مشاوره‌ي خوانندگان، كتاب درماني، راهنمايي تحقيقات درسي، اشاعه‌ي گزينشي اطلاعات، پاسخ‌گويي به پرسش‌هاي مرجع فوري، بررسي كتابشناختي، امانت بين كتابخانه‌اي، خدمات ارجاعي و پاسخ‌گويي به پرسش‌هاي پژوهشي بودند. از نسخه‌ي نرم‌افزار آماري 5/11SPSS و به كارگيري آزمون‌هاي آماري اندازه‌گيري مكرر و آزمون t وابسته به تجزيه و تحليل داده‌ها جهت پاسخ‌گويي به سوالات تحقيق استفاده شد.
يافته‌ها: از ديدگاه كتابداران مرجع كتابخانه‌هاي مركزي دانشگاهي، استفاده‌ي كاربران از فن‌آوري‌هاي اپك، پايگاه‌هاي اطلاعاتي، پست الكترونيكي و وب، آن‌ها را از هيچ يك از خدمات مرجع، بي‌نياز نمي‌كند. يافته‌هاي ديگر پژوهش حاكي از وجود تفاوت معني‌داري بين تاثير فن‌آوري‌هاي اپك و پايگاه اطلاعاتي، اپك و وب، پايگاه‌هاي اطلاعاتي و وب و نيز پست الكترونيكي و وب؛ و نبود تفاوت معني‌دار بين تاثير اپك و پست الكترونيكي و نيز پايگاه‌هاي اطلاعاتي و پست الكترونيكي بود. همچنين از ميان فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي، وب بيشترين تاثير و اپك، كمترين تاثير را بر خدمات مرجع داشتند.
نتيجه‌گيري: ديدگاه كتابداران مرجع كتابخانه‌هاي دانشگاهي، استفاده‌ي كاربران از فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي اپك، پايگاه‌هاي اطلاعاتي، پست الكترونيكي و وب، آن‌ها را از هيچ يك از خدمات مرجع كتابخانه‌هاي دانشگاهي به طور كامل بي‌نياز نمي‌كند. مواردي از قبيل نداشتن سواد رايانه‌اي كافي، عدم شناخت كافي پست الكترونيكي و نياز به برقراري رابطه‌ي رو در رو با كتابدار مرجع را مي‌توان در نياز كاربران به خدمات مرجع در عين دسترسي به پست الكترونيكي دخيل دانست.
واژه‌هاي كليدي: فن‌آوري اطلاعات؛ پايگاه‌هاي اطلاعاتي؛ پست الكترونيك؛ خدمات مرجع.
چكيده لاتين :
Abstract
Introduction: The reference section is one of the most important parts in every library. Moreover,
reference services represent all the attempts performed in a library. Since libraries primarily
aim to satisfy usersʹ information needs, knowing that the effects of information technologies (IT)
on their services seems essential. Therefore, this study manly tried to assess the effects of IT on
reference services provided by university libraries.
Methods: This survey covered all librarians of central libraries associated with Ministry of Science,
Research and Technology (n = 66) in 2008. A researcher-developed questionnaire containing 60
questions whose validity was confirmed by library and information sciences experts. The reliability
of the questionnaire was calculated by internal consistency (Cranachʹs alpha = 0.96). This study
evaluated different technologies including online public access catalogs (OPACs), databases,
email, and web. It also included reference services such as individual instruction, group instruction,
readersʹ advisory services, bibliotherapy, term-paper counseling, selective dissemination of
information, ready-reference question, bibliographic verification, interlibrary loan, referral services,
and research questions.
Results: Based on the findings of this study, reference librarians of university libraries did not
believe OPAC, databases, email, and web to fully satisfy usersʹ needs. This research also showed
significant differences between the effects of OPAC and databases, OPAC and web, databases
and web, and email and web. However, there were not significant differences between the effects
of OPAC and email or databases and email. In addition, among the studied technologies, the effect
of web on reference services was highest and the effect of OPAC was the lowest.
Conclusion: Due to insufficient computer-related knowledge, librarians still see reference services
as necessary.
Keywords: Information Technology; Databases; Electronic Mail; Reference Services.
