بررسي تاثير خشك سالي هيدرولوژيكي بر منابع آب زيرزميني و توسعه كشاورزي درحوضه بهشت آباد با استفاده از مدل ويپ

Evaluation of Drought Effect on the Ground Water Resource and Agricultural Development in the Behesht Abad Basin Using WEAP Model

خشك سالي در بين بلاياي طبيعي ازنظر شدت، مدت و خسارت در رتبه اول قرار دارد. بخش كشاورزي در سال هاي خشك سالي بسيار آسيب پذير مي باشد. گاهي اوقات مصرف كننده ها براي جبران اين نقصان به سمت آب هاي زيرزميني هجوم مي آورند و در صورت تداوم اين وضع، منابع زيرزميني به شدت كاهش پيدا مي كند، بنابراين به منظور ارزيابي اثرات خشك سالي در حوضه بهشت آباد (يكي از زير حوضه هاي، حوضه كارون شمالي)، واحدهاي هيدرولوژيك فارسان- جونقان و شلمزار انتخاب گرديد. در اين پژوهش براي ارزيابي و بررسي خشك سالي، از مدل ويپ استفاده شد. مدل براي يك دوره 10 ساله (داده هاي آب و هوايي سال هاي 1995 تا 2004 ) واسنجي، سپس براي يك دوره 30 ساله ( 2005 تا 2034 ) اجرا گرديد. پس از اجراي مدل سناريوهايي به منظور تحليل شرايط طرح شد، به اين شرح كه طي يك سناريو وضعيت كشاورزي (راندمان 40 درصد) و نوسانات سطح ايستابي در 2 شرايطي كه هيچ گونه محدوديتي در برداشت از آبخوان وجود نداشته باشد، بررسي گرديد. نتايج نشان داد، بيشترين تاثير خشك سالي بر روي سطح ايستابي آبخوان مي باشد، به گونه اي كه در برخي از سال هايي خشك، حجم آبخوان حدود 30 درصد كاهش پيدا مي كند. در سناريوي ديگر نوسانات سطح آب زير زميني، با در نظر گرفتن حداكثر 20 درصد كاهش، كنترل گرديد. در اين حالت تفاوت درصد تامين تقاضا در سال هاي تر وخشك چشم گير (حدود 17 درصد) بود. با در نظر گرفتن درصد تامين تقاضاي مطلوب (ميانگين 85 درصد) يعني فرض راندمان 60 درصد براي آبياري سطحي و راندمان 80 درصد براي آبياري تحت فشار، براي كل سال هاي تر و خشك، سطوح كشت مطلوب و متناسب با نوع آب و هوا مدل سازي شد. در نهايت با استفاده از نتايج مدل مي توان به ميزان تغيير سطح زير كشت به ازاي هر درجه خشك سالي (درصد نرمال) دست يافت. واژه هاي كليدي: خشك سالي، دشت جونقان، دشت شلمزار، سناريو، مدل ويپ

Drought is one of the significant problems that has situated in the first rank from the perspective of intensity, duration and damages among the other natural disasters. Some times for compensating this defect, users attack to wards ground waters. if this condition continue, water resource excessively reduce, so The Farsan-Jonaghan and Shalamzar hydrologic units were selected to examine the effect of drought on the Ground Water Resource and agriculture in the Behesht Abad basin(Sub Basin of north karoon Basin), respectively. 30 years records of hydrometery station of Darkesh-Varkesh and Koohe Sookhteh located in the outlet of Jonaghan and Behesht Abad River was used to monitoring of drought effect in the Farsan-Jonaghan and Shalamzar plains, respectively. Normal percentage index was used to determine of wet, normal and dry years. WEAP model as water resources allocation model was utilized to evaluate of agriculture status. The model was calibrated and validated using data for 10 (1995-2004) and 30 (2005- 2034) years, respectively. Then, some scenarios were considered. Condition of ground water level and agriculture was examined in the limited extract of an aquifer. The results showed that the highest effect of drought was on the groundwater level of aquifer (in some of dry years the volume of aquifer reduce 30%). In the other scenario, the fluctuation of groundwater level of aquifer was controlled during dry years. In this condition, there was a significant different between the percentages of meeting demands of dry and wet years. The level of normal cultivation with regard to the kind of climate was modeled with consideration of normal demand supply percent in total wet and dry years. Finally, using the results of model, a graph was prepared that it can be used for measuring of the cultivation area changing for each degree of drought. Keywords: Drought; Joonaghan and Shalamzar Plain; Scenarios; WEAP Mode1