ارزيابي تجارت بخش كشاورزي ايران با استفاده از مدل جاذبه و داده هاي تركيبي

Trade Evaluation of Iranian Agricultural Sector, Using Gravity Model and Panel Data

اين مطالعه براي بررسي مهمترين تعيين كننده هاي تجارت كشاورزي، مدل جاذبه را به كار برده است. بدين منظور آمار صادرات و واردات محصولات كشاورزي ايران براي دوره زماني 1380 تا 1387 از سازمان گمرك ايران تهيه و ساير داده ها از پايگاه هاي اينترنتي مختلف براي دوره زماني 2001 تا 2008 به دست آمد. برآورد اثرات تصادفي و انجام آزمون هاسمن منجر به انتخاب مدل اثرات ثابت جهت تعيين اثر متغيرهاي مستقل بر متغير وابسته گرديد. ابتدا تاثير متغيرهاي مستقل توليد ناخالص داخلي، درآمد سرانه، متغير مشابهت ليندر، فاصله جغرافيايي، نرخ ارز، عدم قطعيت نرخ ارز و متغير مجازي مرز مشترك بر هر يك از صادرات و واردات محصولات كشاورزي ايران برآورد و سپس متغيرهاي مجازي مربوط به يكپارچگي هاي منطقه اي سازمان كنفرانس اسلامي و اكو نيز در مدل وارد گرديد. نتايج نشان داد كه توليد ناخالص داخلي شركاي تجاري اثر مثبت بر صادرات و واردات محصولات كشاورزي دارد. همچنين متغيرهاي اثر ليندر، فاصله جغرافيايي و عدم قطعيت نرخ ارز تاثير منفي بر صادرات و واردات محصولات كشاورزي ايران داشتند. متغير درآمد سرانه تاثير منفي بر صادرات داشت در حالي كه واردات محصولات كشاورزي وابستگي معني داري با درآمد سرانه كشورهاي صادركننده نداشته است. متغير نرخ ارز واقعي اثر مثبت اما بسيار كوچك بر واردات و اثر منفي بر صادرات بخش كشاورزي ايران داشته است. همچنين تشكيل يكپارچگي بين ايران واعضاي سازمان كنفرانس اسلامي منجر به افزايش صادرات و واردات محصولات كشاورزي ايران شده و از اثرات منفي نوسانات نرخ ارز خواهد كاست. با توجه به وابستگي منفي ميان صادرات و واردات با فاصله جغرافيايي كشورها، تقويت زيرساخت هاي حمل و نقلي بين‌المللي پيشنهاد مي گردد. علاوه بر آن كشورهاي اسلامي كه فاصله جغرافيايي آنها با ايران كم باشد از پتانسيل تجاري بالايي برخوردارند و ضرورت انعقاد پيمان‌هاي منطقه‌اي با آنها بخوبي احساس مي‌شود.

This study uses gravity model to examine the most important determinants of was agricultural trade. To This aim, import and export statistics of Iran agricultural products for the period 1380 to 1387 was provided from Iran customs organization and other information was obtained from different internet bases. Random effects estimating and Hausman test ratio result in fixed effects model, which determined the effects of dependent variables over independent ones. First, the effect of independent variables such as GDP, per capita income, Linder effect, geographic distance, exchange rates, exchange rate uncertainty and dummy variable of border was determined on each import and export of agricultural sector. Then dummy variables related to the regional integrations of Organization of Islamic Conference and the ECO were also applied in model. The results showed that the GDP of commercial Partner has positive effect on export and import of agricultural trade but it is smaller for OIC members. Linder effect, geographical distance and exchange rate uncertainty have negative effects on both export and import of Iran agricultural products. Per capita income had a negative effect on export, while it had a huge positive effect on import. real exchange rate had positive but very small effect on import and negative effect on export of Iran agricultural sector. The results showed that cooperating with the OIC members lead to an increase in import and export of Iran agricultural products and it would reduce negative effects of exchange rate uncertainty. Because of the opposite relation between geographical distance and export or import is suggested reinforcement of international transporting infrastructures. In addition Islamic countries Which have shorter geographical distance from Iran have high commercial potential and the necessity for concluding local contracts with them is clearly understood.